Сіндбад вяртаецца
Шрифт:
Хлопцы агледзелі рослага Ахсена, у якога над верхняй губой ужо цямнеў пушок: ого! такога ў кожную школу возьмуць.
— А гэтыя савецкія — хто яны? — спытаў Акліль.
Ахсен пасмяяўся:
— Во маляўка, такога не ведаць. Ды яны нам дапамагалі яшчэ ў вайну!
— Ну, гэта я ведаю, — апраўдваўся Акліль. — У мяне ж бацька быў муджахідам.
— Савецкія — значыць, з Савецкага Саюза, — усё тлумачыў Ахсен, якому прыемна было паказаць сваю «дарослую» дасведчанасць. — Ды вы схадзіце ў порт! Як убачыце там карабель з чырвоным сцягам — гэта з Саветаў.
— Ды я ведаю! — сказаў Акліль, успомніўшы, што
— А мяне бяруць у магазін каля плошчы Пакутнікаў,— з незалежным выглядам паведаміў Хуары.
Акліль ажно вочы вылупіў — во як! А яму ж пра тое ні слова.
— Хвалько, — пасмяяўся Ахсен. — Ты ж адным сваім выглядам пакупнікоў напалохаеш.
— Нічога ты не разумееш, Ахсен. — У Хуары звузіліся вочы. — Мяне туды за голас бяруць. Ведаеш, які ў мяне голас? Мая бабуля казала — як у муэдзіна. Не верыш?.. Ну, слухай…
І Хуары што было моцы загарлапаніў сапраўды нешта падобнае на спеў муэдзіна з вышыні мінарэта, калі ён склікае прававерных на малітву. Вакол адразу пачалі збірацца людзі. Ахсен, здаецца, паверыў. Больш таго, ён адразу вырашыў выкарыстаць момант:
— Чы-ысцім! Чы-ысцім! Крэм — люкс! Амерыканскі! Англійскі!
Хлопцы нырнулі ў натоўп — хай на яго ліха, на гэтага Ахсена. Яшчэ ж, чаго добрага, заявіцца сюды кляты Янычар.
— Слухай, Хуары, — тузануў таварыша Акліль. — Давай сходзім у порт. Там разжывёмся кукурузай, я ведаю месца.
На здзіўленне, Хуары не стаў упарціцца.
17. У ПОРЦЕ АЛЬ-ДЖАЗАІРА
Яны не асмеліліся ісці па вялікай вуліцы Баб Азун, дзе, нягледзячы на халоднае надвор'е, тырчала мноства гандляроў. Тут, непадалёк ад порта і ў пачатку Казбы, здаўна іх царства. Нырнеш у лаўку на адной вуліцы, а вынырнеш, прабраўшыся нібы скрозь поўную таямніц даўжэзную пячору, падобную на тую, куды некалі трапіў Аладзін, у які-небудзь крывы і цемнаваты завулак — адны сцены, акон няма. Усе вокны выходзяць на двары. Ідзеш — навокал нібы сцены старой крэпасці. Гораду многа стагоддзяў даводзілася быць крэпасцю, абараняцца ад захопнікаў, што прыплывалі сюды. Спачатку на галерах, дзе сядзелі прыкутыя ланцугамі да вёслаў нявольнікі-грабцы, пазней — на фялюгах з касымі ветразямі. Гэткія былі ў старадаўніх карсараў братоў Арруджа і Хайр-эд-Дзіна, што называлі сябе сябрамі мора і ад якіх нікому спасу не было. А потым на параходах заявіліся і французы. І ад кожнага часу, ад кожнага народа, які прыходзіў, пачынаючы са старажытных мараходаў-фінікійцаў, у горадзе нешта заставалася — цытадэлі, палацы, маўзалеі, мячэці. Да адной з іх — Джамаа аль-Джэдзід, або «храма Рыбакоў», хлопцы і вынырнулі з бакавой вулачкі, бо адсюль да порта было бліжэй за ўсё.
Хоць яны і бачылі гэта трыста разоў, абодва паднялі галовы на высачэзны, як цацка, аздоблены мінарэт, каб зірнуць на гадзіннік. Было апоўдні, не дзіва, што гэтак хацелася есці. З раніцы ім не ўдалося нічым пажывіцца. «Няхай алах спыніць позірк на пераможцах-воінах і дасць кожнаму тысячу ўзнагарод», — прачыталі яны на мячэці ці то покліч, ці то просьбу, якую выбілі на белым мармуры па пажаданню магутных і бязлітасных турэцкіх янычараў іх палоннікі — генуэзцы. Кожны з хлопчыкаў паабяцаў сабе, што будзе пераможцам, але яны не ведалі, якія то будуць перамогі.
Вецер
Яны імчаць уніз па прыступках. Усё вільготнае. Вакол людзі пад парасонамі ці ў напятых штармоўках. Вось і портавы рэстаран, дзе можна заўсёды чым-небудзь пажывіцца. Але цяпер на тэрасе ніводнага століка! Праз шкло вялізных акон наведвальнікі таропіліся ў прастору неспакойнага асенняга мора і жавалі, жавалі. Заўважылі скурчаныя постаці хлопчыкаў, паказваюць на іх пальцамі, нешта гавораць. Можа, нават спачуваюць, але ад гэтага ні цяплей не становіцца, ні сытней. Акліль паказаў ім язык. А ля ўвахода стаіць швейцар і таксама зыркае, але гэты — пагрозліва, не яго справа спачуваць нейкім валацугам. Чаго бадзяюцца, калі ўсе добрыя хлопчыкі сядзяць у школе і слухаюць настаўніка? Або дапамагаюць бацькам дзе-небудзь у майстэрні.
— Глядзі, які вялізны! — Хуары з захапленнем пазіраў на акіянскі лайнер, які буксіры асцярожна падцягвалі да прыстані. Уся верхняя палуба волата поўна людзей. Яшчэ праз колькі хвілін падалі шырачэзны белы трап, як маракі называюць сходні, і пасажыры, пагойдваючы чамаданамі, вясёлым натоўпам рушылі ўніз, дзе ўжо некага абдымалі, некага цалавалі… Гучаць воклічы, гаворка на розных мовах, бы на рынку Лір. Куды так углядаецца Хуары? Заўважыўшы позірк Акліля, Хуары торгае плячом.
— Пайшлі далей, — гаворыць ён абыякава, а вочы яго ніяк не адарвуцца ад натоўпу.
Акліль падумаў: «Алах, зрабі, каб тут быў бацька Хуары!» Так і прастаялі, пакуль не сышоў апошні пасажыр.
Хуары паглядае пахмурна. Настрой у яго сапсаваўся. Але праз момант цікавасць да параходаў перамагае. Вунь яшчэ адзін падыходзіць. А ля буёў, як белы дом, трэці імкне з мора пад ахову пірса. На таварнай частцы порта ля прычала ажно тры караблі. Праўда, не такія вялікія, але і іх трумы запоўнены ўсякім дабром, што прывезлі сюды з другіх краін. Адзін толькі што ашвартаваўся, і партавыя магутныя краны насунуліся да яго па рэйках на крывых сталёвых нагах. Бы якія буслы, што рыхтуюцца выхапіць здабычу. Апускаюць крукі-галовы над трумам, зазіраюць — ну, што там на гэты раз прыйшло з-за мора-акіяна? І Хуары першы заўважыў, успомніў, пра што казаў ім Ахсен:
— Зірні, які сцяг!
Чырвоны, з серпам і молатам. Значыць, гэта савецкі?
— Я такія колькі разоў бачыў,— сказаў Акліль.
— Не брашы, — адрэзаў Хуары. — Каб не я, ты б і не заўважыў.
— Дык жа я ў порце шмат разоў быў,— ухіліўся ад прамога адказу на словы сябра Акліль. — Глядзі — трактары! Я на гэткім катаўся, калі быў у дзіцячым доме.
— Хлусі больш, — не паверыў Хуары.
— Нас вазілі ў сельскагаспадарчы кааператыў,— з ноткай суму аб чымсьці страчаным сказаў Акліль. — Там быў савецкі трактар. Я нават бачыў яго рухавік.
О рухавікі! Акліль іх любіў больш, чым што на свеце. Мог стаяць гадзінамі каля якой-небудзь рамонтнай майстэрні. На палубе былі трактары ў вялікіх драўляных скрынях, з якіх тырчалі толькі блакітныя і аранжавыя кабіны. Частку машын кран паспеў перанесці на бераг. Там узвышаўся таксама штабель доўгіх скрынь і асобна стаялі вялікія жалезныя шафы кантэйнераў. Хуары прыжмурыў вочы і прачытаў вялікія літары зверху: «Made in USSR». Яшчэ было, таксама вялікімі літарамі: «Morflot».
— Напісана, з якой краіны — Савецкі Саюз, — тлумачыў ён Аклілю.