Сіндбад вяртаецца
Шрифт:
— Які ён Сіндбад? Той жа быў малады. І для нас застаўся маладым. Не трэба вам туды, на востраў. Я ж, здаецца, казаў, што Аіт-Хаммуш быў некалі кантрабандыстам. Ды і зараз невядома чаго сядзіць там адзін. Я тое ж самае і сейіду доктару казаў — асцерагайцеся! А ён смяецца.
Тым не менш Добыш усё-такі ўзяў таксі, і яны з Раабам паехалі да мора. І дарэмна. Нельга было і думаць, каб дабрацца да астраўка. Ледзяны вецер дзьмуў з такою сілай, што на адкрытым месцы нельга было стаяць. Аб скалу перад астраўком хвалі білі люта. Здавалася, яшчэ адзін такі ўдар — і камяні пачнуць развальвацца. Маленькі пляскаты астравок справа ад таго,
Падзівіўшыся на шалёнае зімовае мора, Добыш і яго спадарожнік мусілі ні з чым вяртацца ў горад. Таксіст, які іх чакаў за пагоркам у зацішку, глядзеў на маладых людзей, як на дзівакоў. Магчыма, гэтак жа думаў пра Добыша і Рааба, але адчуваў задавальненне, што пабываў тут.
Праз гадзіну яны ўжо крочылі па горадзе, які пасля вылазкі да мора здаваўся асабліва ўтульным і прыгожым.
— Кажуць, Аль-Джазаір параўноўваюць з Парыжам, — звярнуўся Добыш да крочыўшага з ім плячо ў плячо Раабы. Той паціснуў плячамі.
— Вы былі ў Парыжы? — пацікавіўся ён. — Не даводзілася? А я амаль два гады там вучыўся. Здрадзіў, як бачыце, запавету Абд аль-Кадзіра нічога не прымаць ад французаў… Але я толькі ў Парыжы даведаўся пра гісторыю свайго народа. Нам жа казалі ў школе: гісторыі ў алжырцаў няма, яна пачалася з таго часу, калі французы вызвалілі нас ад прыгнёту турэцкіх феадалаў. І мова, казалі, у нас была дзікунская, той не культурны, хто не ўмее размаўляць па-французску. Бо гэта ж мова геніяльных людзей, якіх ведаюць ва ўсім свеце, — Вальтэр, Гюго, Заля і многа, многа яшчэ. Але ж і генерал Салан, які камандаваў тут карнымі войскамі, гаварыў па-французску. Да чаго даходзіла: некаторыя вельмі добрыя французскія пісьменнікі, якія тут нарадзіліся, лічылі, што яны жывуць у Францыі, а мясцовае насельніцтва, туземцы, проста «арабы».
Куды падзелася нядаўняя мяккасць Раабы! Побач з Добышам крочыў адзін з нашчадкаў слаўнага эміра Абд аль-Кадзіра, міма помніка якому яны цяпер праходзілі. Рааба паказваў Добышу Казбу. Рынак Лір яны абыходзілі краем, бо ўвайсці ў яго сярэдзіну — значыла затрымацца надоўга. Не толькі ад мнагалюдства: ён зачароўваў сваёй стыхіяй. Але і з краю гэта быў той жа своеасаблівы фантастычны свет, дзе ўсё, здаецца, прымае іншыя формы, чым звычайна.
Тры хлапчукі стрымгалоў кінуліся да жанчыны, што паставіла на брук напакаваны рознай гароднінай кошык. Яна шукала насільшчыка. Худы і нечым падобны на коніка хлапчук на нейкую долю секунды апярэдзіў канкурэнтаў і апынуўся перад строгім позіркам гаспадыні кошыка. Блакітныя вялікія вочы пачціва міргнулі:
— Лла, я дапамагу?
Канкурэнты яшчэ не гублялі надзеі. Тры пары спрытных і аднолькава брудных рук пацягнуліся да кошыка:
— Лла, я панясу! Лалла, мне!
Але блакітнавокі ўсё ж быў першы, і яна дакранулася пальцамі да яго пляча. Звычайна канкурэнты ў гэты момант адступаюць. Але тут здарылася інакш. Не паспеў хлопчык паставіць кошык сабе на плячо, як раптам спатыкнуўся, піхнуўшы ў бок гаспадыню, якая паважна крочыла крыху наперадзе. Кабета зыркнула на насільшчыка падазрона. Той бадзёра ёй усміхнуўся і паддаў пад кошык плячом, каб не спаўзаў. Зялёнае з белымі кончыкамі пер'е цыбулі-латука звешвалася з кошыка і пляскала хлопца па твары. Ён напяў губы і рашуча звузіў вочы.
— Зірніце, што робяць, нягоднікі! — усклікнуў Добыш.
Хлопчыку ўжо другі раз зрабілі падножку, і
— Ах ай-вава мутхаг! — выдыхнула кабета энергічны арабскі праклён, які, мабыць, можна перакласці так: «Каб на цябе ліха!» І замест таго каб ратаваць сваю гародніну, схапіла насільшчыка за валасы: — Паліцыя! Паліцыя!
— О, лла, не бядуйце, мы дапаможам, — канкурэнты мітусіліся перад кабетай. Адзін з іх засланіў сабою кошык са стручкамі фасолі і кавалкам бараніны. Другі збіраў тое, што сакавіта хрумсцела пад нагамі прахожых. Вакол рагаталі. Ад гэтага гаспадыня кошыка зусім раз'юшылася.
— А хлопчык жа мне знаёмы! — сказаў Добыш. — Ды яна ж адарве яму галаву. Мадам, гэта не ён вінаваты! Не ён!
Кабета, не выпускаючы хлопчыка, злосна азірнулася. Рааба пераклаў на арабскую мову сказанае Добышам.
Падышоў паліцэйскі, малады хлапчына з тонкімі вусікамі на прыгожым твары:
— Што здарылася?
— Вой, такія страты! — лямантавала кабета. — Гэй, куды вы, каб вас шайтан забраў? — Гэта было ўжо сказана хлапчукам, якія, не жадаючы кідаць здабычу, подбегам валаклі кошык падалей. Кабета сунула паліцэйскаму Акліля:
— Во, хоць ты павучы розуму гэтага шкодніка. Ды цішэй вы, каб вас шайтан забраў! — гэтыя словы скіравала ўжо хлапчукам, якія і так трымалі кошык, бы паланкін эміра.
— А я з ім сустракаўся, — паўтарыў Добыш, набліжаючыся да хлопчыка, якога аб нечым распытваў паліцэйскі.— Цяпер я ўпэўнены, што ён быў невінаваты. Акліль?
Заўважыўшы, хто перад ім, Акліль сцяўся і замоўк.
— Мсье паліцэйскі,— сказаў Добыш, — мы бачылі, як была справа, дазвольце…
— Вой, балюча! — раптам закрычаў Акліль. — Вой!..
Паліцэйскі ад нечаканасці разгубіўся і машынальна выпусціў яго руку.
— Паны хочуць быць сведкамі? — спытаў ён здзіўлена. — Гэй, ты куды, малы?
Але Акліль ужо шмыгнуў за спіны людзей, што стоўпіліся вакол паліцэйскага.
— Мы хацелі пацвердзіць, што хлопчык аказаўся ахвярай хуліганаў,— сказаў Добыш.
Паліцэйскі незадаволена хмурыўся:
— Я і сам быў упэўнены, што хлопчыка цішком штурханулі. Але не ў тым справа. Мне падалося, што ён з тых, хто бадзяецца. Можа, нават сірата… Вельмі шкада, прывыкне бадзяцца, а потым яму ўжо здаецца, што гэта і ёсць яго жыццё. Яшчэ трапіць у кампанію агуду, упэцкаецца ў розны бруд па вушы. Разумееце? Ці захварэе, згубіць здароўе. А шкада, мне здалося, што хлопец добры.
— Ды добры ж, відаць, калі ў яго не атрымоўваецца жыць па-воўчы, — згадзіўся Добыш. Яму хацелася пагаварыць з хлопчыкам. Шкада, што той збег.
Але іншы раз абставіны нібы імкнуцца насустрач жаданням. Мудрыя людзі ведаюць гэта і таму імкнуцца нават у думках жадаць толькі тое, чаго ім сапраўды вельмі хочацца. Таму, відаць, і чалавек становіцца прыгажэйшы, калі ў яго думкі добрыя.
Добыш з Раабам пачалі прыглядацца, дзе б пасядзець у цяпле, сагрэцца кубачкам кавы. Значыць — у кавярню, ці — як па-ранейшаму, да французаў, тут называлі яе — у духан? Гэта не толькі месца, дзе можна паснедаць, а нешта і накшталт клуба. У вольную часіну тутэйшыя мужчыны ідуць сюды, каб за кубачкам кавы пагутарыць з сябрамі, пачуць навіны.