Вводное слово в искусство перевода
Шрифт:
Образная речь
В художественной литературе очень большую роль играют слова и обороты, употребляемые в переносном, иносказательном смысле, равно как и особый строй художественного слова, который создает известный ритм прозы. Особенно много сложностей и трудностей вызывают так называемые сквозные метафоры, когда, например, говоря о море, рисуют его садом или, как покажем на примере, колокольный звон изображают в виде пейзажа, как это сделано у И. Евдокимова. Для того чтобы показать ритм прозаического произведения и различные тропы, приводим несколько примеров из романа И. Евдокимова «Колокола» и др.
Первый отрывок.
Рожь изгибалась над межой и звенела тишайшим неумолкаемым звоном, будто
Солнце спустилось наполовину в облаках огромным малиновым куполом неведомого собора, выстроенного на краю земли. И шел от него малиновый ясный свет, скользил по спинам полей дрожащими переливающимися вуалями. Купол медленно погружался в облака, темнел, густел, изростал… И вот небольшой каравай хлеба постоял на облаках — и потонул, опустился на золотых цепях лучей в раздавшиеся облака. Тогда облака и тут и там вспыхнули. Будто выросли всюду клумбы. Будто еще выше поднялась хрустальная крыша неба и раскрылась бесконечная оранжерея с грядками причудливых цветов и деревьев.
Sekalo klini^gis super la pado kaj sonoris per plej softa sensilenti^ga sonoro, kvazau el ^ciu spiko blovis facila zefiro kaj la antenoj de spikoj sin frotis unu kontrau la alia, susuris…
La suno duone malsupreniris inter nuboj per enorma purpura kupolo de nekonata katedralo, masonita sur la rando de l' tero. Kaj iris de ^gi purpura serena lumo, glitis lau dorsoj de kampoj per oscilantaj perlaj vualoj. La kupolo estis malrapide sinkanta en nubojn, malheli^gis, densi^gis, kreskis… Kaj jen negranda panbulo iom haltis en nuboj — kaj dronis, malsupreni^gis sur oraj ^cenoj de radioj en faukon inter retiri^gintaj nuboj. Tiam la nuboj tie-alie ekflamis. Kvazau ^cie elkreskis gazonoj. Kvazau ankorau pli alten levi^gis la kristala tegmento de ^cielo kaj malfermi^gis senfina oran^gerio kun bedoj de bizaraj floroj kaj arboj.
Второй отрывок.
В лесу понесло березовый лист холодными утренниками. Будто желтые бабочки, вылетели листья тучей из чащи и засыпали полянку, затрепыхали мимо окон сторожки, свернулись червяками на крыльце. Березняк зашумел червонными водопадами и осыпался во весь день оскудевающим золотом. Ельник темно зеленел о бок свежей и нестареющей в осени иглой. Только кончики иголок позолотели и падали на хвою желтые слитки шишек. Пролетели белые облака лебедей. Пролетели долгоногие, долгошеие журавли. И небо вымерло, как пустынный дом.
Застеклевшее небо подпирал лес и хрустел о стекло ясными, как родниковая вода, днями. Наясневшись, нахолодав, отпотело вокруг небо. Над полянкой остановились широкогорлые завитые трубы и рога облаков, перевернулись, качнулись, брызнули и потекли на землю тонкими суровыми нитками.
En la arbaro ekflugis amase betulaj folioj, portataj de malvarmaj matenaj ventoj. Kvazau flava papiliaro ekfontis nube el arbara densejo la folioj kaj super^sutis interarban herbejon, ekpalpitis preter la fenestroj de la gardistejo, vringi^gis en vermojn sur la peroneto. Ekbruis betularo per flavaj folifaloj kaj estis ^suti^ganta dum la tuta tago per el^cerpanta sin ora strio. Abiaro verde sombris flank-^ce-flanko kun fre^sa nne senili^ganta autuna konifero. Nur la pintoj de pingloj ori^gis kaj falis sur la koniferon flavebrunaj fandoblokoj de strobiloj. Traflugis blankaj nuboj de cignoj. Traflugis longakruraj longakolaj gruoj. Kaj la ^cielo dezerti^gis kiel vaka domo.
La vitri^gintan ^cielon apogis arbaro kiu kraketis kontrau vitroj per tagoj serenaj, kiel roja akvo. Satsereninte, satfridinte ^cesis ^sviti ^cirkaue la ^cielo. Super la interarba herbejo haltis lar^gfunelaj heliko-trumpetoj kaj kornoj de nuboj, renversi^gis, ekbaskulis, aspergis kaj ekfluis teren maldika spagaro.
Третий отрывок.
Березовые бульвары зеленели шелковыми кронами. Солнце золотыми прожекторами
Betulaj bulvardoj verdis per silkaj arbokronoj. La suno dismovis per oraj lum^jetiloj vakon de la kronoj kaj ku^sis transverse de firme rulramitaj flavaj bulvardaj kanaloj. Sur benkoj sidis blankkufaj vartistinoj. Apud ili krablis en sablo blankaj infanetoj. Estis veturigataj en ^caretoj beboj sur puntaj pufaj kusenoj. Unu ^careto staris kun levita flava kapu^co super dormanta promenulo. Lau la bulvardo sin trenis maljuna almozulo kun bastono plena de tuberoj. Lia kalva kapo estis kvazau la dua estingi^ginta suno. Lau vojo ^sprucis polvo el-sub ^cevalaj hufoj; dissaltis kun «fuk»-sonoj sub radoj, pri^sutis rarajn preterpasantojn, ^svebis grizafume super la bulvardo kaj lageto kun densa kareksaro.
Четвертый отрывок.
Отгудели большие колокола, дали дорогу колоколам часовым, подчаскам, повесочным, мелкой колокольной рыбешке… Старики передохнули, разбежалась челядь, изготовилась, перебирала языками — и неумолкающим ливнем колокола брызнули, закружились хороводами в вышине, понеслись звенячими парами, тройками, цугом, шестериками, затрубили певучими трубами облака — в золотые тарелки ударило солнце… Большаки отставали, запинались, а потом разобрало, подбросило — и они бухнули, бабахнули покрывающими октавами.
Казалось, над всем городом плескалось, шло валами, бурело звенячее озеро, плыли колокола льдины, слетали колокола чайки, рос на берегах кустарник мелкий колокольняк, на загнутых клювах валов трезвонили ширкунцы и бубенцы, и сам Никола Мокрый ворчал, ворочая соборным колоколом.
Finis hurli grandaj sonorilegoj, cedis lokon al sonoriloj horaj, on-horaj, al avizaj, al malgranda kariljona idaro… La maljunuloj finis ripozeton, ektumultis servuta lango-batilaro, sin pretigis, baskulis tien-reen kaj per ektondra inundo ekfontanis, ekkaruselis kantoronde en alto, ekelanis per hufantaj sonoril-paroj, trioj, kvaroj, sesoj, ekkornis per kantotrumpetoj nuboj kaj en orajn cimbalojn ekfrapis la suno… La grandeguloj estis postrestantaj, stumblis, sed poste eklertis, eksaltis — kaj ili ektondris, tondregis per surdigantaj bordunoj.
^Sajnis, super la tuta urbo plaudis, surfis ondege, ^svebis sonora lago, na^gis sonorilegoj-glacimontoj, rondflugis sonoriloj-mevoj, kreskis sur bordoj maldensa sonoril-arbustaro, sur kurbaj krestoj de ondegoj kariljonis tamburinaj sonoriletoj, kaj mem Nikolao la Pluva grumblis, administrante la katedralan sonorilegon.
И закончим показ перевода художественного текста, содержащего метафоры, отрывком из повести В. Кузнецова.
Вышел на улицу. Спирально взвинчивался снег. Метелило сильно. Белые как веретенца столбики, похожие на крутящихся балерин, убегали вдаль и там пропадали, рассыпались, а за ними неслись новые и тоже крутились, словно невидимый резчик быстро и ловко вытачивал их и выпускал на волю из своей мастерской.
Mi eliris straten. Spirale ^sraubis ne^go. Estis forta ne^goblovado. Blankaj stilzetoj, kiel malgrandaj ^spiniloj, similaj al turni^gantaj baletistinoj, kuris foren kaj tie pereis, dis^suti^gis, sed ilin postsekvis novaj kaj ankau turni^gis, tio similis agon de nevidebla ^cizisto, kiu rapide kaj lerte tornis kaj ellasis ilin en aeron el sia ^ciztornejo.