Залатая дзіда
Шрифт:
— Навошта вам гэта? — пацікавіўся я.
— Крыху пачакай і ўбачыш.
Лінкан адзін кій уставіў у адтуліну другога, заціснуў паміж далонямі і пачаў хутка-хутка круціць. Навошта ён так робіць? Можа, вырашыў фокус нам паказаць? Не! Ён здабывае агонь!
— Зараз агенчык успыхне! — усклікнуў я.
І праўда, па кіі, у якім была адтуліна, пабег агеньчык.
— Аж не верыцца! — падскочыла Алеся. Лінкан падняў кій вышэй:
— Ён называецца "дамарэпу".
— А як называецца той, які вы круцілі? —
— Рэпу.
Лінкан паднёс кій да сухога галля. Яно хутка загарэлася і затрашчала.
Мы селі на авечыя шкуры. Мякка, добра і зусім не страшна.
— Сёння будзем спаць каля цяпельца, — прамовіў Лінкан.
— Галлё за ноч згарыць, — заўважыла Алеся.
— Я ў агонь пакладу тоўстыя калоды. Яны будуць усю ноч гарэць.
Лінкан расхінуў кіем галлё, стаў кідаць у гарачы прысак бульбу. Падзеі сённяшняга дня праходзілі перад нашымі вачыма. Неўпрыкмет сцямнела.
Лінкан пачаў выграбаць з прысака бульбу.
— Частуйцеся.
Я ўзяў гарачую бульбіну, перакінуў з рукі ў руку.
— Хлопчыкі! Агні ў джунглях, — усклікнула Алеся.
Я азірнуўся. Сапраўды, у джунглях свецяцца, гараць нейкія агні. Ды так ярка, што хоць кніжку каля іх чытай.
— Гэта не агні,— сказаў Лінкан. — Гэта жукі зляцеліся. Яны свецяцца.
Дзіўна — жукі, а святло, як ад свечак.
— Падсілкаваліся? — запытаў Лінкан.
— Дзякуй, — адказала Алеся.
— Кладзіцеся спаць. Заўтра рана вас разбуджу.
Я лёг на авечую шкуру, падкурчыў ногі. Лінкан таргануў мяне за плячо.
— Як ты лёг?
— На бок, — кажу.
— Ты лёг галавою на поўдзень. Нельга так.
— Чаму? — здзівіўся я.
— Нельга класціся галавою на поўнач ці на поўдзень. Трэба галавою на ўсход. Хто спіць галавою на ўсход, той доўга жыве: такі сон жыццё падаўжае.
Я не стаў спрачацца з Лінканам і лёг так, як ён сказаў.
Назаўтра Лінкан накарміў нас грыбным супам. "Грыбы, з якіх я зварыў суп, называюцца умне, — сказаў ён. — Яны растуць на ствалах вечназялёнага дрэва ульма". Нам усім вельмі спадабаўся суп з грыбоў умне.
Незвычайны гэты Лінкан. Ён і правадыр, і вой, і нават кухар. Можна сказаць, майстар на ўсе рукі.
Лінкан падняў авечую шкуру, перакінуў яе цераз плячо.
— Хадзем.
— Куды? — запытала Алеся.
— На паляванне.
Я здагадаўся, што ён зноў хоча злавіць якога-небудзь бандыта. Але цяпер яны будуць асцярожныя. А Лінкан нават ласо не ўзяў. Толькі авечую шкуру.
Мы выйшлі на ўскраек джунгляў. Як і ўчора, убачылі перад сабою паселішча індзейцаў. Паблізу рытуальнага слупа, апусціўшы галаву, сядзеў Чон-чон. На ягоных каленях ляжаў аўтамат.
Нездарма Чон-чон тут сядзіць. Няйначай, Санча загадаў вартаваць.
— Чакайце мяне тут, — прашаптаў Лінкан.
Ён, чаго мы ніяк не чакалі, адзеў на сябе авечую шкуру, стаў на карачкі
— Лінкан у авечай шкуры як сапраўдная авечка, — не стрывала Алеся.
— Ён хоча схапіць Чон-чона.
І я здагадаўся, што Лінкан вось так, у авечай шкуры, хоча падкрасціся да Чон-чона і напасці на яго.
Чон-чон заўважыў Лінкана. Ён узяў у рукі аўтамат, устаў.
— Авечка?
— Мэ-э-э… — гучна мэкнуў Лінкан. Чон-чон махнуў рукою.
— Ідзі сюды, дурніца. Зробім з цябе шашлык. Ідзі. Будзе добры шашлык.
Чон-чон, размахваючы аўтаматам, як кіем, падышоў да Лінкана і замахнуўся нагою, а той, імгненна скінуўшы з сябе авечую шкуру, ускочыў і стукнуў яму кулаком па галаве. Чон-чон снопам асунуўся на зямлю. Лінкан падняў аўтамат, павесіў на грудзі, узваліў на плечы Чон-чона і пабег. Мы кінуліся за ім.
Каля пячоры Лінкан кінуў Чон-чона на зямлю, выцер з ілба пот.
— Яшчэ аднаго ўпаляваў.
Лоўка ў яго выходзіць. Здзівяцца Санча і Піучэн, калі ўбачаць каля рытуальнага слупа авечую шкуру. Быў Чон-чон, а засталася авечая шкура. Ім немаведама што здасца.
Чон-чон расплюшчыў вочы:
— Дзе я?
— Не пазнаў мяне? — нагнуўся над ім Лінкан. У Чон-чона аж твар перакасіўся.
— Правадыр?
— Я.
Чон-чон прыўзняўся, стаў на калені.
— Не страляй мяне! Толькі не страляй! Прашу-у-у! Не страляйце! Усіх вас прашу!
Выходзіць, ён просіць не толькі Лінкана, але і мяне, Алесю, Максіма? Баіцца, што мы застрэлім яго! Зусім з глузду з'ехаў.
— Правадыр, не страля-ай! Дзеткі, не страляйце мяне! Дзе-эткі-і! І ў мяне дома дзеткі-і…
Лінкан хацеў адпіхнуць Чон-чона, але ён абхапіў яго за ногі.
— Правадыр!.. Родненькі!.. Я хачу на сонца глядзець… Толькі не страляй!
Хоча на сонца глядзець. А хіба Анту не хацелася глядзець на сонца? Хіба не хацелася мне, Алесі, Максіму? Хіба мапучэ не хочацца?
Лінкан падняў Чон-чона і павалок у пячору.
— Агідна, — прамовіў Максім.
І ў мяне на душы было агідна.
З кавуном на галаве
Лінкан выйшаў з пячоры і сказаў:
— Я не хацеў быць для іх ворагам. Яны напалі на мяне і на маё племя. Сапраўды, напалі, перапынілі свята, людзей загналі ў хаціны, здзекаваліся. А кожны народ хоча, каб паважалі яго і ягоныя звычаі.
Нагадалася, як аднаго разу сказаў мне тата: "Нас, беларусаў, жменька на гэтай вялікай зямлі. Але ж мы нямала зрабілі. Мы сеялі, будавалі, стварылі сваю культуру, у нас ёсць свой лад жыцця. А калі раптам гэтага не стане, то апусцее наша зямля".