Польские сказки
Шрифт:
Rok juz minal, jak co wieczora kr'olowa Jurata przyjezdzala na brzeg i na g'orze widywala sie z kochankiem; lecz Perkun, dowiedziawszy sie o tej schadzce, rozgniewal sie mocno, ze bogini powazyla sie ukocha'c 'smiertelnika. A gdy jednego roku wr'ocila kr'olowa do swego palacu, spu'scil z nieba piorun, kt'ory rozproszywszy morskie balwany, uderzyl w mieszkanie kr'olowej, sama zabil i bursztynowy palac na drobne roztrzaskal czastki.
Rybaka za's Praamzimas przykul na dnie morza do skaly i polozyl przed nim trupa jego kochanki (а рыбака Праамжимас приковал на дне моря к скале и положил перед ним трупа = труп его любовницы), na kt'orego wiecznie patrzac (вечно смотря на который: «на который вечно смотря»), przymuszony jest oplakiwa'c swoje nieszcze'scie (он принуждён оплакивать своё несчастье). Dlatego to teraz (вот поэтому теперь), gdy wicher morski zburzy fale (когда морской вихрь поднимет волны; zburzy'c – разрушить; взвихрить, всклокочить), slycha'c jek z daleka (слышно стон издалека) – to jek biednego rybaka (это
Rybaka za's Praamzimas przykul na dnie morza do skaly i polozyl przed nim trupa jego kochanki, na kt'orego wiecznie patrzac, przymuszony jest oplakiwa'c swoje nieszcze'scie. Dlatego to teraz, gdy wicher morski zburzy fale, slycha'c jek z daleka – to jek biednego rybaka; a woda wyrzuca kawalki bursztynu – to sa szczatki palacu kr'olowej Baltyku.
J'ozef Ignacy Kraszewski
(Юзеф Игнацы Крашевский)
13. Z chlopa kr'ol
(Из крестьянина – король)
Na imie mu bylo Gawel (звали его Гавел: «на имя ему было Гавел»; mie'c na imie – носить имя; jak masz na imie? – как тебя зовут?), byl najmlodszym z braci (был самым младшим из братьев; brat – брат) – wszyscy oni uchodzili za rozumnych (все они считались умными; uchodzi'c za kogo's – считаться кем-л.), jego gluptaskiem nazywano (его /же/ дурачком называли; gluptas – дурачок); nie dlatego (не потому), zeby rozumu nie mial (что ума у него не было: «чтобы ума не имел»; rozum – ум; разум), ale ze serce w nim bylo tak miekkie (а /потому/, что сердце в нём = у него было такое мягкое = доброе): ze o sobie nie pamietajac nigdy (что о себе не помня никогда), nad drugim sie lituje (другого жалеет; litowa'c sie nad kim's, czym's – жалеть кого-л., что-л.), zawsze w ko'ncu pokutowa'c za to musial (всегда в конце концов за это расплачиваться вынужден был = ему за это расплачиваться приходилось; koniec – конец; w ko'ncu – в конце концов;musie'c – быть должным, вынужденным).
Bywalo (бывало), siedza u jednej miski (сидят у одной миски), bracia go zawsze odjedza (братья его всегда объедят), a w ko'ncu jeszcze lyzkami po glowie bija (а в конце = потом ещё ложками по голове бьют), z czego on sie 'smieje (над чем он смеётся; 'smia'c sie z kogo's, czego's – смеяться над кем-л., чем-л.)…
Na imie mu bylo Gawel, byl najmlodszym z braci – wszyscy oni uchodzili za rozumnych, jego gluptaskiem nazywano; nie dlatego, zeby rozumu nie mial, ale ze serce w nim bylo tak miekkie: ze o sobie nie pamietajac nigdy, nad drugim sie lituje, zawsze w ko'ncu pokutowa'c za to musial.
Bywalo, siedza u jednej miski, bracia go zawsze odjedza, a w ko'ncu jeszcze lyzkami po glowie bija, z czego on sie 'smieje…
Najgorsza koszuline zawsze mial (самая плохая рубаха всегда у него была; koszula – рубашка), podarte lapcie (порванные лапти; lape'c – лапоть), ale sie tym nie gryzl i cho'c czasem przymarzl a wyglodzil sie (но он этим не терзался, и, хотя иногда мёрз и голодал: «примёрз и изголодался»; cho'c – хотя;przymarzna'c – примёрзнуть; wyglodzi'c sie – изголодаться), ale widzial (но видел), ze drudzy mieli do syta (что другие были сыты: «имели досыта»), a dobrze im bylo (и хорошо им было) – on radowal sie takze (он радовался тоже; takze – тоже). Starsi od niego zawsze (старшие от него = у него всегда), co chcieli (что хотели), wydurzyli (выманивали; wydurzy'c = wyludzi'c – выманить), a potem wy'smiewali sie z niego (а потом насмехались над ним; wy'smiewa'c sie z kogo's, czego's – насмехаться над кем-л., чем-л.). Ojciec i matka gry'zli sie tym (отец и мать терзались этим), bo przewidywali (потому что предвидели), ze na 'swiecie 'zle mu bedzie i nigdy nie dojdzie do niczego (что на свете плохо ему будет и никогда он не добьётся ничего; doj's'c do czego's – добиться чего-л.). Zostawiano go czasem w chacie bez dozoru (оставляли его иногда в доме без присмотра; chata – хата, изба, крестьянский дом), nie obeszlo sie bez szkody (не обошлось = не обходилось /тогда/ без ущерба; obej's'c sie – обойтись;szkoda – вред, ущерб). Przyszedl ubogi (пришёл бедный = бедняк), a prosil (и просил), Gawel mu oddal (Гавел ему отдал), co gdzie znalazl (что где нашёл), bodaj koszuline z grzbietu (хоть бы рубаху с /собственной/ спины; grzbiet –
Najgorsza koszuline zawsze mial, podarte lapcie, ale sie tym nie gryzl i cho'c czasem przymarzl a wyglodzil sie, ale widzial, ze drudzy mieli do syta, a dobrze im bylo – on radowal sie takze. Starsi od niego zawsze, co chcieli, wydurzyli, a potem wy'smiewali sie z niego. Ojciec i matka gry'zli sie tym, bo przewidywali, ze na 'swiecie 'zle mu bedzie i nigdy nie dojdzie do niczego. Zostawiano go czasem w chacie bez dozoru, nie obeszlo sie bez szkody. Przyszedl ubogi, a prosil, Gawel mu oddal, co gdzie znalazl, bodaj koszuline z grzbietu, a zwierzeta karmil, od geby sobie odejmujac, a kazdemu na slowo wierzyl i oszukiwal go, kto chcial.
Ojciec go kilka razy obil za te glupote (отец его несколько раз поколотил за эту глупость), aby przeciez o sobie pamietal (чтобы всё-таки о себе /самом/ помнил), ale rozumu mu nie nabil (но ума ему не набил = но уму-разуму его не научил; nabi'c rozumu komu's – научить уму-разуму кого-л.). Gawelek, jakim byl, pozostal (Гавел, каким был, остался). Mial juz taka nature (такова уж была его натура).
Ojciec go kilka razy obil za te glupote, aby przeciez o sobie pamietal, ale rozumu mu nie nabil. Gawelek, jakim byl, pozostal. Mial juz taka nature.
Raz (однажды; raz – раз, однажды), gdy nikogo w chacie nie bylo (когда никого в доме не было), a Gawel na przyzbie siedzial (а Гавел на завалинке сидел), zjawil sie przed wrotami ubogi (появился у ворот нищий; przed – перед; у; ubogi – бедный, убогий; нищий), ale tak strasznie goly (но так = такой ужасно голый), bosy, odarty, glodny (босой, оборванный, голодный), biedny, zaplakany, oslably (бедный, заплаканный, ослабленный), ze chlopcu okrutnie go sie zal zrobilo (что парню ужасно жаль его сделалось; okrutnie – жестоко; ужасно, страсть как; okrutny – жестокий). A jak mu jeszcze zaczal opowiada'c o nieszcze'sciu swoim (а как /только/ он ему ещё начал рассказывать о несчастье своём), Gawel o wszystkim zapomnial (Гавел обо всём запомнил). Wzial go do chaty i co bylo w niej najlepszego ojcowska koszule (взял = забрал его до дома = в дом, и что было в нём самого лучшего: отцовскую рубашку), sukmane (сермягу), chodaki (постолы; chodaki – деревянные башмаки; постолы), czapke (шапку) – oddal wszystko (отдал всё). Obiad, kt'ory stal na przypiecku przygotowany (обед, который стоял на полатях приготовленный), odgrzal i nim go nakarmil (разогрел и его им накормил). Na ostatek (напоследок; ostatni – последний; na ostatek – в конце, напоследок), wiedzac, gdzie jest ojcowski wezelek (зная, где отцовский узелок), groszy (деньги; grosz – грош; деньги), co bylo w domu (что было = были в доме), oddal ubogiemu wszystkie krom dw'och trzygrosz'owek (отдал нищему все, кроме двух трёхгрошовых /монет/; krom – уст. кроме).
Raz, gdy nikogo w chacie nie bylo, a Gawel na przyzbie siedzial, zjawil sie przed wrotami ubogi, ale tak strasznie goly, bosy, odarty, glodny, biedny, zaplakany, oslably, ze chlopcu okrutnie go sie zal zrobilo. A jak mu jeszcze zaczal opowiada'c o nieszcze'sciu swoim, Gawel o wszystkim zapomnial. Wzial go do chaty i co bylo w niej najlepszego ojcowska koszule, sukmane, chodaki, czapke – oddal wszystko. Obiad, kt'ory stal na przypiecku przygotowany, odgrzal i nim go nakarmil. Na ostatek, wiedzac, gdzie jest ojcowski wezelek, groszy, co bylo w domu, oddal ubogiemu wszystkie krom dw'och trzygrosz'owek.
Napojony, nakarmiony, odziany (напоенный, накормленный, одетый; napoi'c – напоить; nakarmi'c – накормить; odzia'c – одеть, нарядить), ubogi odszedl blogoslawiac chlopca (нищий ушёл, благословляя парня), ale i 'smiejac sie z niego po trosze (но /также/ и смеясь над ним немножко: «понемногу»; po trosze – понемногу)…
Wkr'otce potem matka z ojcem nadeszli (вскоре потом = вскоре после этого мать с отцом пришли), a Gawel im z wielka rado'scia wyspowiadal sie z tego (а Гавел им с большой радостью исповедался в том; wyspowiada'c sie z czego's – исповедоваться в чём-л.), co zrobil (что сделал). Ojciec wpadl w okrutny gniew (отец впал в лютый гнев; okrutny – жестокий, лютый), tak ze go nawet matka pohamowa'c nie mogla (так, что его даже мать сдержать не могла), poczal syna kijem oklada'c okrutnie (начал его палкой бить жестоко), grozac, ze go zasiecze (грозя, что его засечёт; grozi'c – грозить; угрожать), jezeli sie kiedy w chacie pokaze (если /ещё/ когда = когда-нибудь в доме покажется).