Залаты ключык, або Прыгоды Бураціны
Шрифт:
Гэта быў гаспадар тэатра лялек, доктар лялечных навук сіньёр Карабас Барабас.
— Га-га-га, гу-гу-гу! — зароў ён на Бураціна. — Дык гэта ты перашкодзіў паказу маёй цудоўнай камедыі?
Ён схапіў Бураціна, занёс у кладоўку тэатра і павесіў на цвік. Вярнуўшыся, пагразіў лялькам сяміхвостым бізуном, каб яны працягвалі спектакль.
Лялькі сяк-так закончылі камедыю, заслона закрылася, гледачы разышліся.
Доктар лялечных навук сіньёр Карабас пайшоў на кухню вячэраць.
Запхнуўшы
Паслініўшы пальцы, ён пакратаў смажаніну, і яна здалася яму сырой.
У камінку было мала дроў. Тады ён тры разы пляснуў у далоні.
Прыбеглі Арлекін і П'еро.
— Прынясіце мне гэтага абібока Бураціна, — сказаў сіньёр Карабас Барабас. — Ён зроблены з сухога дрэва, я яго падкіну ў агонь, мой абед у момант сасмажыцца.
Арлекін і П'еро ўпалі на калені, упрошвалі злітавацца над няшчасным Бураціна.
— А дзе мой бізун? — зароў Карабас Барабас.
Тады яны, плачучы, пайшлі ў кладоўку, знялі з цвіка Бураціна і прывалаклі на кухню.
Сіньёр Карабас Барабас, замест таго каб спаліць Бураціна, дае яму пяць залатых манет і адпускае дадому
Калі лялькі прывалаклі Бураціна і кінулі на падлогу каля камінка, сіньёр Карабас Барабас, страшэнна сапучы носам, мяшаў качаргой вуголле.
Раптам вочы яго наліліся крывёю, нос, потым увесь твар сабраўся ў папярочныя маршчыны. Мабыць, яму ў ноздры трапіў кавалачак вугалю.
— Аап… аап… аап… — завыў Карабас Барабас, закочваючы вочы, — аап — чхі!..
І ён чхнуў так, што попел узняўся слупам у камінку.
Калі доктар лялечных навук пачынаў чхаць, дык ужо не мог спыніцца і чхаў пяцьдзесят, а часам і сто разоў запар.
Ад такога незвычайнага чхання ён бяссілеў і рабіўся дабрэйшым.
П'еро цішком шапнуў Бураціна:
— Паспрабуй з ім загаварыць паміж чханнем…
— Аап-чхі! Аап-чхі! — Карабас Барабас набіраў разяўленым ротам паветра і з трэскам чхаў, трасучы галавой і тупаючы нагамі.
На кухні ўсё калацілася, брынчалі шыбы, гойдаліся скавароды і каструлі на цвіках.
Паміж гэтымі чханнямі Бураціна пачаў енчыць жаласным тоненькім галаском:
— Бедны я, няшчасны, нікому мяне не шкада.
— Кінь раўці! — крыкнуў Карабас Барабас. — Ты мне перашкаджаеш… Аап-чхі!
— На здароўе, сіньёр, — усхліпнуў Бураціна.
— Дзякуй… А што — бацькі ў цябе жывыя? Аап-чхі!
— У мяне ніколі, ніколі не было мамы, сіньёр. Ах, я няшчасны! — І Бураціна закрычаў так пранізліва, што ў вушах у Карабаса Барабаса пачало калоць, як іголкай.
Ён затупаў падэшвамі:
— Кінь вішчаць, кажу табе! Аап-чхі! А што — бацька ў цябе жывы?
— Мой бедны бацька яшчэ жывы, сіньёр.
— Уяўляю,
— Мой бедны бацька ўсё роўна хутка памрэ з голаду і холаду. Я яго адзіная падтрымка на старасці. Пашкадуйце, адпусціце мяне, сіньёр.
— Дзесяць тысяч чарцей! — зароў Карабас Барабас. — Ні пра якую літасць не можа быць і размовы. Трус і кураняты павінны быць засмажаны. Лезь у камінак.
— Сіньёр, я не магу гэтага зрабіць.
— Чаму? — спытаў Карабас Барабас толькі для таго, каб Бураціна вёў далей размову, а не вішчаў у вушы.
— Сіньёр, я ўжо спрабаваў аднойчы сунуць нос у камінак і толькі праткнуў дзірку.
— Што за глупства! — здзівіўся Карабас Барабас. — Як ты мог носам праткнуць у камінку дзірку?
— Таму, сіньёр, што камінак і кацялок над агнём былі намаляваны на кавалку старога палатна.
— Аап-чхі! — чхнуў Карабас Барабас з такім шумам, што П'еро адляцеў налева, Арлекін — направа, а Бураціна закруціўся круцёлкай.
— Дзе ты бачыў камінак, і агонь, і кацялок намаляванымі на кавалку палатна?
— У каморцы майго таты Карла.
— Твой бацька — Карла! — Карабас Барабас усхапіўся з крэсла, узмахнуў рукамі, барада яго разляцелася. — Дык, значыцца, гэта ў каморцы старога Карла знаходзіцца патайная…
Але тут Карабас Барабас, відаць, не жадаючы прагаварыцца пра нейкую таямніцу, абодвума кулакамі заткнуў сабе рот. І так сядзеў нейкі час і глядзеў, вылупіўшы вочы, на пагасаючы агонь.
— Добра, — сказаў ён нарэшце, — я павячэраю недасмажаным трусам і сырымі куранятамі. Я табе дарую жыццё, Бураціна. Мала таго…
Ён залез пад бараду ў кішэню камізэлькі, дастаў пяць залатых манет і падаў іх Бураціна.
— Мала таго… Вазьмі гэтыя грошы і занясі іх Карла. Пакланіся і скажы, што я прашу яго ні ў якім разе не паміраць з голаду і холаду і самае галоўнае — не выязджаць з яго каморкі, дзе знаходзіцца камінак, намаляваны на кавалку старога палатна. Ідзі выспіся і ранічкай бяжы дадому.
Бураціна паклаў пяць залатых манет у кішэню і адказаў з ветлівым паклонам:
— Дзякую вам, сіньёр. Вы не маглі даверыць грошы ў больш надзейныя рукі…
Арлекін і П'еро завялі Бураціна ў лялечную спальню, дзе лялькі зноў пачалі абдымаць, цалаваць, штурхаць, шчыпаць і зноў абдымаць Бураціна, які так незразумела пазбег страшнай пагібелі ў камінку.
Ён шэптам гаварыў лялькам:
— Тут нейкая таямніца.
Па дарозе дадому Бураціна сустракае двух жабракоў — ката Базіліо і лісіцу Алісу
Раніцай Бураціна пералічыў грошы, — залатых манет было столькі, колькі пальцаў на руцэ, — пяць.