Гронкі гневу
Шрифт:
— Нічога, калі мы тут станем?
Поўная жанчына, якая мыла ў вядры бялізну, падняла галаву.
— Мы тут не гаспадары, містэр. Станавіцеся, калі хочаце. Пазней да вас палісмен прыйдзе. — І яна зноў пачала церці бялізну на самым санцапёку.
Абедзве машыны заехалі на свабоднае месца на густой траве. Адразу ўзяліся за палаткі — паставілі палатку Ўілсанаў, навесілі на вяроўку брызент Джоўдаў.
Уінфілд і Руці няспешна пайшлі праз вербалоззе да зарасніку чароту. З ціхай радасцю Руці сказала:
— Каліфорнія. Вось
Уінфілд надламаў чарацінку, пакруціўшы, адарваў яе і, узяўшы ў рот, пачаў жаваць белую мякаць сцябла. Яны ўвайшлі ў ваду па лыткі.
— Далей паедзем па пустыні, — сказала Руці.
— А якая яна, пустыня?
— Сама не ведаю. Толькі на малюнку раз бачыла. Паўсюль косці валяюцца.
— Чалавечыя?
— Можа, і чалавечыя, але больш каровіныя.
— А мы іх убачым?
— Можа, і ўбачым, хто ведае. Мы паедзем па ёй ноччу. Так Том сказаў. Том кажа, згарыш к чорту, калі днём паедзеш.
— Тут так прыемна, такі халадок, — сказаў Уінфілд і грабянуў нагой пясок на дне.
Здалёку пачуўся голас маці:
— Руці! Уінфілд! Вяртайцеся!
Дзеці павярнуліся і, прабіраючыся праз чарот і вербалоз, паволі пайшлі назад.
У лагеры было ціха, нідзе нікога. Толькі калі машыны пад'ехалі, з некалькіх палатак на момант высунуліся галовы. Зрабіўшы сабе прыстанішча, мужчыны абедзвюх сем'яў сабраліся разам.
Том сказаў:
— Пайду пакупаюся. Асвяжуся — і спаць. Цяпер бабка пад навесам. Што з ёй?
— Не ведаю, — адказаў бацька. — Усё спіць, так і не прачнулася. — Ён павярнуў галаву ў бок брызенту. З-пад яго данеслася жаласнае мармытанне. Маці паспяшалася туды.
— Прачнулася нарэшце, — сказаў Ной. — На грузавіку ўсю ноч трызніла. Пэўна, з розуму кранулася.
Том сказаў:
— Дзіва што. Зусім замучылася. Калі не даць ёй паляжаць спакойна, яна нядоўга працягне. Здарожылася. Ну, хто са мной? Пакупаюся і залягу ў цяні… дзень цэлы спаць буду.
Ён пакіраваў да берага, астатнія мужчыны пайшлі следам. Усе раздзеліся ў кустах вербалозу, зайшлі ў рэчку і селі на дно. Яны доўга сядзелі так, упіраючыся пяткамі ў пясок, толькі галовы тырчалі над вадой.
— Вось гэта па мне! — сказаў Эл. Ён зачарпнуў жменю пяску з дна і стаў націраць цела.
Яны сядзелі ў рацэ і пазіралі на горныя пікі — «Іголкі», як іх называлі, — Нідлс, і на белыя скалістыя горы Арызоны.
— Мы прабраліся праз іх, — сказаў, сам яшчэ не верачы сабе, бацька.
Дзядзька Джон акунуў галаву ў ваду.
— Нарэшце мы тут. Вось яна, Каліфорнія. Але нешта раскошы я ніякай не бачу.
— Яшчэ пустыня наперадзе, — сказаў Том. — Паганая, кажуць, штука.
Ной пацікавіўся:
— Сёння ў ноч паедзем?
— Што скажаш, та? — запытаўся Том.
— Не ведаю. Няблага было б адпачыць, асабліва бабцы. А з другога боку, было б добра хутчэй перабрацца праз гэту пустыню і на працу ўладкавацца. Усяго сорак даляраў засталося грошай. Мне спакайней
Яны сядзелі ў рацэ, адчуваючы напор плыні. Прапаведнік паклаў выцягнутыя рукі на паверхню імклівай вады. Целы ва ўсіх былі белыя да шыі і да запясцяў, твары, трохвугольнік грудзіны і кісці рук — карычневыя ад загару. Усе старанна націраліся пяском.
Ной ляніва прамовіў:
— Застацца б тут назусім. Ляжаць вось так вечна і не ведаць ні голаду, ні бяды ніякай. Увесь свой век так праляжаць і песціцца, як свіння ў гразі.
А Том, пазіраючы на зубчастыя вяршыні за ракой і на вострыя пікі ў тым баку, куды яна цякла, сказаў:
— Такіх стромых гор я зроду не бачыў. Гіблы край. Усё роўна як косці шкілета. Ці даедзем мы калі-небудзь туды, дзе можна жыць, не ваюючы з каменнем і скаламі? На малюнках мясцовасць роўная, зялёная, куды ні глянь домікі, як ма кажа, беленькія. Ма спіць і бачыць такі беленькі домік. А я ўжо і не веру, што ёсць такі край. Хіба толькі на малюнках.
Бацька сказаў:
— Пачакай, вось прыедзем у Каліфорнію, тады і ўбачыш прыгажосць.
— Ты што, та? Мы ж ужо ў Каліфорніі!
З вербняку выйшлі двое ў джынсах і сініх прапацелых кашулях і спыніліся, пазіраючы на голых людзей у вадзе.
Старэйшы запытаўся:
— Паплаваць тут можна?
— Хто яго ведае, — адказаў Том. — Мы яшчэ не спрабавалі. А пасядзець у вадзе прыемна.
— І нам дазволіце?
— Рэчка не наша. Але так і быць, мы ўступім вам кавалачак.
Прышлыя знялі штаны, сцягнулі з плячэй кашулі і ўвайшлі ў ваду. Ногі ў іх да калень былі ў пыле, ступні бледныя, размоклыя ад поту. Яны вяла апусціліся ў ваду, ленавата апалоскваючы сабе жменямі бакі. Гэта былі бацька і сын, моцна прасмаленыя сонцам. Яны фыркалі і стагналі, плёскаючыся ў вадзе.
Бацька Джоўд далікатна пацікавіўся:
— На Захад кіруеце?
— Не. Вяртаемся адтуль. Дадому едзем. Там немагчыма на хлеб зарабіць.
— А дом ваш дзе? — запытаўся Том.
— Пэнхендл у Тэхаскім выступе, непадалёк ад Пампы.
Запытаўся бацька:
— А дома што, пражыць можна?
— Дзе там! Толькі калі ўжо з голаду паміраць, дык хоць сярод сваіх. А галадаць і адчуваць нянавісць да сябе мы не хочам.
Бацька сказаў:
— Ад другога ўжо чалавека такое чую. За што яны нас там так ненавідзяць?
— Хто іх ведае, — адказаў чалавек, зачарпнуў далонямі ваду і пачаў мыць галаву і твар, крэхчучы і пырхаючы. З валасоў палілася на шыю брудная вада.
— А ўсё ж цікава было б паслухаць, — сказаў бацька.
— Нам таксама, — далучыўся Том. — Чаму яны там, на Захадзе, такую нянавісць адчуваюць да нас?
Мужчына пільна паглядзеў на Тома.
— Вы на Захад едзеце?
— Туды.
— Ніколі яшчэ ў Каліфорніі не былі?
— Не, не даводзілася.
— Дык што ж вам маё слова. Едзьце і самі ўбачыце.