Крыніцы
Шрифт:
Валатовіч, у якога ён папрасіў даведку, спачатку выслухаў яго няўважліва, заняты нейкімі паперамі, потым, усвядоміўшы сутнасць просьбы, здзіўлена паглядзеў на яго, начапіў акуляры.
— Пачакай; пачакай. Нешта я, брат, не разумею. А школа як?
— Школу ён кінуў,— адказаў за Алёшу бухгалтар калгаса Полаз, бацька Валодзі.
— Чаму?
— Там у яго складаныя справы. Палаяўся з Арэшкіным, адмовіўся прасіць прабачэння…
— Ну-у, гэта яшчэ не прычына. А што там Лемяшэвіч думае, камсамольская арганізацыя? Не, тут трэба разабрацца,
Алёша толькі ўздыхнуў.
«Пачынаецца, — падумаў ён. — Невядома, колькі яшчэ будуць прадаўжацца гэтыя пакуты», — аднак моўчкі рушыў за старшынёй.
— Глупства ты, брат, задумаў,— гаварыў той па дарозе. — Неразумна. Падумай. Цяпер лепшыя людзі з горада ў вёску едуць, а ты — у Мінск! Што ты рабіць там будзеш? А я толькі марыў, што ты ўлетку ў нас зноў будзеш убіраць. Мы б табе памочніка далі разумнara i ўвогуле арганізавалі б справу так, што ты не толькі абласны, але рэспубліканскі рэкорд паставіў бы, Праславіўся б на ўсю краіну. А ты — з Арэшкіным палаяўся… Арэшкін, паміж намі, дрэнь, але настаўнік ёсць настаўнік, нічога не зробіш, брат.
Каля школы Аляксей спыніўся i рашуча заявіў:
— У настаўніцкую я не пайду!
— А куды?
— Не ведаю. Можа, Міхась Кірылавіч дома. A ў настаўніцкую не пайду!
Валатовіч здзіўлена паглядзеў на яго.
— Але i характар у цябе!
На яго шчасце, Лемяшэвіч сапраўды быў у сваёй кватэры.
— Што гэта ў цябе робіцца? — з парога звярнуўся да яго Валатовіч. — Лепшыя вучні кідаюць школу, уцякаюць, а вам i клопату мала, i дырэктару i камсамолу. Не, так не пойдзе, прыйдзецца мне ўмяшацца ў вашы справы!
Лемяшэвіч прывітаўся за руку i ca старшынёй, i з Алёшам. Заглянуў яму ў вочы. Той адвёў позірк убок.
— Што ж ты пазбягаеш мяне? — спытаў Лемяшэвіч з ласкавым дакорам; Алёша на працягу трох дзён знікаў з дому ў час абеду, снедання i вячэры, калі прыходзіў Лемяшэвіч. — Бачыш, без мяне нельга. Сядай, будзем гутарыць.
— Растлумачце, што здарылася. Прыходзіць, просіць даведку, а чаму раптам — маўчыць, — сказаў Валатовіч, распранаючы паліто.
— Усё растлумачу, Павел Іванавіч, — паабяцаў Лемяшэвіч i звярнуўся да Алёшы, які нязграбна прысеў на край табурэта i камячыў у руках шапку: — Значыцца, канчаткова вырашыў?
Алёша кіўнуў галавой i ніжэй апусціў яе.
— І не шкада табе… сяброў, школы, бацькоў?
Алёша не стрымаўся i ўздыхнуў.
Лемяшэвіч пастаяў перад ім, думаючы, што яшчэ спытаць, пра што сказаць, i, не надумаўшы, таксама расчаравана ўздыхнуў i адышоў да стала.
Перадумаў ён за гэтыя два дні не менш, чым сам Алёша, а яшчэ больш гаварыў i раіўся з людзьмі — з настаўнікамі, з Сяргеем, Наталляй Пятроўнай, з бацькамі Алёшы, толькі вось з Паўлам Іванавічам не выпала параіцца.
Большасць калектыву сустрэла тое, што Алёша пакінуў школу, як надзвычайнае здарэнне. Усе разумелі, што гэта не абыдзецца
— A ўсё з-за таго, што… патураем, а не выхоўваем. Каханне! — Ён хмыкнуў.
— Слухайце, вам лепш памаўчаць! — асекла яго Вольга Калінаўна i звярнулася да дырэктара i Бушылы: — Алёшу трэба ўгаварыць. Сорамна нам будзе ўсім.
Яе падтрымалі Прыходчанка, Кавальчук. Мая Любаміраўна прапанавала:
— Не выдаваць дакументаў ніякіх — нікуды не пойдзе!
Даніла Платонавіч змаўчаў, хоць слова яго i чакалі ўсе, a калі Лемяшэвіч звярнуўся пасля да яго за парадай, стары сказаў:
— Я сам пагутару з ім.
І ён гутарыў. Прыйшоў раніцой да Касцянкоў, калі Алёша яшчэ спаў. A калі Лемяшэвіч ішоў снедаць, яны сядзелі пад паветкай на дровах i мірна гутарылі — стары i юнак.
Пасля ўвечары, у доме Шаблюка, дзе прысутнічалі Сяргей i Наталля Пятроўна, яны дэталёва ўсё абмеркавалі.
— Я спытаў яго, — расказваў Даніла Платонавіч. — «Кахаеш? Моцна?» Зразумейце, што ў такім узросце гэта нялёгка — прызнацца, тым больш старому настаўніку. А Алёша даверліва глянуў на мяне i кіўнуў галавой. Відаць, кахае па-сапраўднаму i пакутуе цяжка. Божа мой! Хто з нас не помніць гэтага пачуцця — першага кахання!
Наталля Пятроўна ўпусціла кніжку i хутка нахілілася за ёй.
Даніла Платонавіч схамянуўся.
— Вось адгэтуль i пачынайце… Чым мы можам памагчы яму? Нічым. Значыцца, няхай едзе — так яму будзе лягчэй, патроху забудзецца, сустрэне новых людзей, новых сяброў. А там — хто ведае… Можа, жыццёвыя дарогі звядуць ix зноў, i Рая, гэтая дурніца Рая, паразумнее.
— Усё гэта, безумоўна, правільна, — згадзіўся тады Лемяшэвіч. — Але ў той жа час цяжка пагадзіцца, што вялікі калектыў педагогаў, сяброў, камсамольцаў… усе мы, як бачыце, нічога не можам зрабіць… Усе мы бяссільныя…
— Выганіце Арэшку, — сур'ёзна прапанавала Наталля Пятроўна.
— Гэта не так проста, Наташа. Ды i наўрад ці паможа гэта Алёшу.
— Дарэчы, кажуць, што ў яго раман з гэтай маленькай Шачкоўскай, — сказаў Сяргей. — Праўда гэта?
…Лемяшэвіч прайшоўся па пакоі, пастаяў каля акна i раптам павярнуўся да Валатовіча:
— Ведаеш што, Павел Іванавіч, давай мы дамо яму
ўсе даведкі. Думаю, што Аляксей не падвядзе нас!
Магчыма, што гэта здарылася выпадкова, а магчыма, што i знарок было падладжана Алёшам i яго сябрамі. Але развітацца з класам ён прыйшоў на перапынку, перад урокам Арэшкіна. Ён не зайшоў у школу, сябры сустрэлі яго на вуліцы i па прапанове Валодзі рушылі правесці да МТС, дзе Алёша павінен быў сесці на машыну. Ніхто i слова не сказаў пра ўрок. І наогул маўчалі. Дзень быў марозны i ветраны. Вецер кідаў у твары калючы сухі снег. Перамятала дарогу. Ішлі, шчыльным колам абкружыўшы Алёшу.