Крыніцы
Шрифт:
— Сама зраблю! — не падумала, а голасна i рашуча сказала яна i хутка пачала рыхтавацца.
Калі ўсё было гатова, яна падала дзяўчынку бацьку:
— Трымайце вось так ногі, рукі. Не шкадуйце, калі хочаце, каб яна жыла!
Але калі яна бязлітасна раскрыла дзяўчынцы рот расшыральнікам, Насця зноў кінулася да яе:
— Ой, не трэба!
Наталля Пятроўна адпіхнула яе.
— Не перашкаджайце!
Аперацыя ўдалася. Лёгкія атрымалі паветра цераз трубку, i дзяўчынцы адразу стала лягчэй, яе палажылі на ложак, i яна хутка заснула. Наталля Пятроўна выпрасталася, выцерла касынкай пот, уздыхнула i папрасіла вады. Гэта быў самы цяжкі момант у яе практыцы. Выпіўшы вады, яна села на ўслон каля стала. Сеў i Клім каля грубкі, на нізенькі зэдлік, па-старэчаму згорбіўшыся. Толькі маці больш не адыходзіла
Яна прачнулася. Сапраўды, самлела рука, на якой яна ляжала, i баліць шчака, бо прыціскалася да гузіка на рукаве халата. Яна ўспомніла сон i ўся ўздрыгнула. «Што гэта са мной робіцца? Каторы раз ужо сню яго. І так дзіўна!»
Яна прыгадала вечар, як ён не зводзіў з яе вачэй, як сустрэліся ix позіркі. Як ён паглядзеў! «Ён пачуў, як сватала мяне Даша. Даша разумная, а не можа зразумець… Не, Даша праўду кажа, Сяргей — добры, разумны… Што гэта я? Пераконваю сябе, п р ы м у Iii аю паверыць, што ен добры. Пачынаю хітрыць сама з сабой. Што з табой, На талля Пятроўна? Ці табе ў твае гады думаць пра гэта? Мае гады! A ці ведала я ў свае гады сапраўднае шчасце? Ці ведала я шчасце сям'і? Муж, дзеці… Нават гора ў сям'і пераносіцца лягчэй…» Яна схамянулася, падышла да хво рай.
— Спіць, — ледзь чутна прашаптала маці, яна сядзела на табурэце каля ложка i не зводзіла вачэй з дачкі.
— Вы таксама прылеглі б, Насця… Адпачніце.
— Што вы, доктарка! Хіба я засну? А вы ляжце, я на ляжанцы паслала… Дай Бог вам здароўя!
Разбудзіла яе гадзіны праз дзве спалоханая Насця. Ад кашлю вылецела інтубацыйная трубка, i дзяўчынка зноў пачала задыхацца. Прыйшлося паўтарыць гэту цяжкую i складаную аперацыю. І так — тройчы за раніцу. Малую гэта так напалохала, што яна ўся дрыжала, калі Наталля Пятроўна набліжалася да яе, i клікала на дапамогу:
— Мамачка!.. Мама! Ратуй мяне, мамачка!
Наталля Пятроўна сама ледзь трымалася на нагах. Яе раптам пачало раздражняць выццё ветру, ляпанне аканіц i манатонны нудны скрып за акном.
— Што гэта… скрыпіць?
— Бяроза, — адказаў Клім. — На дварэ шалёны вецер.
Яна зморшчылася.
Ён апрануў кажух i ўзяў пад лаўкай сякеру. Яна ўспомніла пра бярозу i спыніла яго:
— Не трэба. Што вы! Не трэба секчы!
— Ды там адна галіна… Упіраецца ў аканіцу… Я даўно хацеў адсекчы яе.
Дзяўчынцы стала лепш. Наталля Пятроўна прылегла i зноў заснула. Калі прачнулася, то ўбачыла, што на дварэ даўно ўжо дзень, хоць завіруха гуляе з ранейшай сілай i ў снежнай каламуці не відаць нават хат на другім баку пасёлка. Нельга было i думаць пра тое, каб вывезці хворую ў раённую бальніцу на кані. Трэба лячыць тут i адначасова змагацца, каб хвароба не перакінулася на іншых дзяцей. Яна сама пайшла па хатах — папярэдзіць дарослых, агледзець малых. Аднаму хлопчыку з падазронымі налётам! ў горле ўвяла сываратку. Потым шукала па хатах брыгадзіра, правальваючыся па калені ў сумёты. Брыгадзір з групай мужчын выпіваў. Прычыну выпіўкі ён растлумачыў проста: «Усё адно на двор нельга носа высунуць». Яна папрасіла каня i паслала аднаго юнака, аматара прыгод, у Крыніцы з запіскай да Анны Ісакаўны, каб тая неадкладна паведаміла ў райздраў, выклікала санітарную машыну, эпідэміёлагаў, прыслала медыкаменты i паглядзела там за Ленай.
Калі яна вярнулася да сваёй хворай, Галька не спалохалася яе, а сустрэла кволай,
— Вось мы i перамаглі! — упэўнена паведаміла яна.
— Буду за вас Богу маліцца, родная вы мая! — плакала ад радасці Насця.
Машына з раёна прыйшла толькі на наступную раніцу, калі трохі сціхла завіруха, ды i то дабралася яна толькі да Задуб'я. Два кіламетры захутаную малую неслі на руках — бацька, маці, сястра з райбальніцы.
Наталля Пятроўна засталася працаваць з эпідэміёлагамі. Увечары вярнуўся Клім i з удзячнасцю паведаміў: Галька ў бальніцы адчувае сябе зусім добра. Тады стомленай Наталлі Пятроўне страшна захацелася дадому, да сваёй дачкі. І хоць час быў позні, яна папрасіла Кліма запрэгчы каня i завезці яе ў Крыніцы.
34
Завіруха сціхла, у прасветліны паміж хмарамі выглядаў малады жартаўнік-месячык: гляне — схаваецца, праз хвіліну зноў зірне на заснежаную зямлю. Але з парваных ветрам хмар усё яшчэ сыпаўся снег, лёгкі, іскрысты. Дарогу зусім занясло, ехалі не па шляху, паміж прысадамі, а збоку, па полі, дзе снегу было менш. Конь то правальваўся на ўзмежжы па чэрава, то на ўзгорках трапляў на голую зямлю i спыняўся.
Сядзець у цяжкім кажусе было нязручна — млела спіна, i Наталля Пятроўна лягла. Сняжынкі пяшчотна цалавалі вусны, вейкі… Пахла сена. Цудоўна зімой пахне сена! Ад яго летняга водару робіцца дёпла i пачынае здавацца, што пахне снег. А можа, сапраўды снег убірае ў сябе няўлоўныя пахі адвечна жывой зямлі?
Прыемная стома разлілася па целе — стома чалавека, які сумленна папрацаваў i мае поўнае права адпачыць. Хораша на душы, легка, светла! Здаецца, што ніколі яшчэ яна не адчувала такой радасці, такога шчасця ад таго, што не пусціла гора ў людскую хату, што перамагла бязлітасную i страшную сілу — смерць. «Так, гэта — шчасце, шчасце не толькі Насціна, Клімава, Гальчына, але i мае! Каб заўсёды было так легка, так радасна… Каб не ведаць трывог… неспакою». Яна схамянулася, бо зноў убачыла перад сабой Міхася Кірылавіча з яго позіркам. «Што ты хочаш ад мяне? Навошта так глядзіш на мяне? З любоўю i нянавісцю… Цябе абурае, што мяне так сватаюць?.. Добра, я прызнаюся: я кахаю цябе… Божа мой! Што я кажу!» Яна спалохана ўзняла галаву i глянула на шырокую спіну Кліма — ці не пачуў ён яе думак? Не, ён спакойна цмокаў на каня, тузаў лейцы. Конь фыркаў. Сняжынкі сталі большымі i гусцейшымі. Збоку мільгалі цьмяныя агеньчыкі.
— Дзе гэта мы, Клім Фёдаравіч?
— А мы Задуб'е аб'язджаем па лузе. Па вуліцы нельга праехаць, столькі намяло.
Наталля Пятроўна заплюшчыла вочы. «Як там мая Леначка? — Але дарэмна яна хацела заняць увагу думкам! пра дачку: ён не адступаў, ён стаяў побач. — Так, я кахаю цябе. Але баюся цябе, баюся за Лену… Навошта ты прыехаў? Я жыла спакойна, нішто мяне не трывожыла… Я працавала, гадавала дачку. Зразумей жа ты, — ледзь не са слязамі прасіла яна, — не магу я. Ты ж — педагог, ты павінен гэта зразумець… Я тры гады адмаўляла Сяргею. Тры гады!.. А ён… ён — цудоўны чалавек, спакойны, просты… Я яго ведаю больш, чым цябе. Ён вельмі добры чалавек! I я… — Яна ўсхвалявана ўзрадавалася сваёй думцы. — Так будзе прасцей… Да гэтага ўсе падрыхтаваны, нават Лена… Ніхто мяне не асудзіць, наадварот — вітаць будуць… А ты… ты прыстойны чалавек, ты не станеш дамагацца кахання замужняй жанчыны. І адразу ўсё стане на сваё месца. Сяргей i Ленку ніколі не пакрыўдзіць — я ўпэўнена ў гэтым…»
Яна доўга пераконвала сябе, што Сяргей — найлепшы чалавек i што самае разумнае, каб захаваць свой аўтарытэт, павагу ад людзей, свой спакой i спакой дачкі,— выйсці за яго. Каб больш не вяртадда да гэтых думак, яна пачала размову з Клімам пра паездку ў раён, потым — пра справы ў брыгадзе (гэта была самая адстаючая брыгада, i Валатовіч нядаўна змяніў там брыгадзіра).
Непрыкметна прыехалі ў Крыніцы. Веска спала: не працавала станцыя i людзі, прывыкшы да электрасвятла, рэдка карысталіся лямпамі. Толькі дзе-нідзе свяціліся вокны, галоўным чынам у хатах, у якіх былі вучні старэйшых класаў, ды на кватэрах настаўнікаў.