Крыніцы
Шрифт:
— Доктарка ты наша дар-ара-га-ая, па-міра-ае мая-я Га-алеч-ка!
— Сціхніце! — сурова сказала Наталля Пятроўна, вызваліўшыся з яе рук.
— Маё адзінае дзіцятка. Рада-асць мая ненаглядная!
— Не палохай дзіця! — са злосцю цыкнула ўрач i загадала мужчыне: — Супакойце яе!
Клім нясмела прасіў:
— Насця, а Насця!
Наталля Пятроўна спрытна раскруціла з шыі дзяўчынкі хусткі, анучкі, вату — дамашні кампрэс. Малая пагладзіла ручкай шыю, потым схапіла руку ўрача i жаласліва, як бы просячы ратунку, прашаптала:
— Цёця!
Наталлі Пятроўне самой стала цяжка дыхаць, яна адвярнулася ад бацькоў,
— Не бойся, мая харошая, не бойся. Скажы, дзе ў цябе баліць, — i я вылечу… Хутка ты будзеш бегаць…
— На вуліцы, — прашаптала дзяўчынка засмяглымі вуснамі.
Збоку ўсхліпнула маці.
— На вуліцы, на вуліцы, мая слаўная. Вунь гурбы якія намяло, на саначках будзеш катацца. — Наталля Пятроўна, схіліўшыся над хворай, гладзіла яе ручкі, грудкі, шчокі, адначасова аглядаючы i абмацваючы ix. — Адкрый роцік, Галька!
Не, памылкі не можа быць, яна правільна паставіла дыягназ яшчэ ў дарозе, распытаўшы бацьку. Цяжкая форма дыфтэрыі. Бачыць яна гэта не ўпершыню, але ніколі яшчэ так не хвалявалася: хвароба запушчана, на дварэ — завіруха, везці ў райбальніцу немагчыма i позна. Жыццё дзіцяці ў яе руках. Трэба супакоіцца, каб не напалохаць бацькоў. Вось яны стаяць каля ложка, як каля труны. Насця заціскае хусткай рот, каб не закрычаць, не загаласіць. Клім, кусаючы свае абвіслыя вусы, гладзіць рукаў яе кофтачкі i супакойвае жонку ўсё тымі ж словамі.
— Насця, а Насця!
Трэба даць ім работу, каб яны адышлі, не перашкаджалі.
— Закіпяціце ваду!
— Ёсць гарачая вада.
— Не гарачая, а вар. І агонь трэба! Агонь!
Яны кінуліся выконваць яе загад. У гэты момант яна ўвяла першы кубік сывараткі… Ад уколу дзіця заплакала. Маці ўпусціла чыгун, на падлозе расплылася лужына, а яна не зауважала гэтага — стаяла нерухома з памярцвелым тварам i слухала. Наталлі Пятроўне стала шкада жанчыну. У яе цяжкі лес.
Сірата, яна ўсё жыццё пражыла ў чужых людзей i да сарака двух год не магла выйсці замуж. Неўзабаве пасля вайны да яе пасватаўся ўдавец — вось гэты Клім з Топаля, чалавек гадоў на дваццаць старэйшы за яе. У Кліма некалі была вялікая i дружная сям'я: тры сыны, дзве дачкі, весялуха-жонка. Але на фронце загінулі два сыны, жонка памерла ад гора, дочкі павыходзілі замуж, трэці сын працаваў у горадзе, і стары застаўся бабылём.
Наталля Пятроўна добра помніла, як гэтая Насця прыйшла да яе, напалоханая нязвыклымі болямі ў жываце, рвотай i іншымі з'явамі. Урач выслухала яе i проста сказала:
— Нічога асаблівага. Дзіця будзе ў вас, Насця.
— Дзіця? У мяне — дзіця? — Яна глядзела на Наталлю Пятроўну ненатуральна вялікімі вачамі, з выразам страху, радасці, недаверу, надзеі… i твар яе зрабіўся ад гэтага наіўным i смешным. Наталля Пятроўна не вытрымала i засмяялася. Смех яе, мабыць, абразіў будучую маці, яна ўздрыгнула, схамянулася, што сядзіць голая, засаромелася, схапіла сваё адзенне, закрылася ім i, як дзяўчынка, кінулася за шырму.
Потым роды. Цяжкія. Акушэрка выклікала Наталлю Пятроўну, i яна сядзела ў гэтай хаце нешта больш сутак, памагаючы нарадзіцца найвялікшаму шчасцю жанчыны.
Наталля Пятроўна ведала, як дрыжала Насця ўсе гэтыя гады над сваім адзіным
Яна падышла, абняла Насцю i ласкава папрасіла:
— Супакойцеся, Насця. Усё будзе добра. Паверце мне.
Клім выціраў падлогу. У хаце запахла дымам: вецер забіваў комін i ў печы не разгараліся дровы. За вокнамі яшчэ з большая сілай шалела завіруха. Сухі снег сыпаўся па чорных шыбах белымі струменьчыкамі, на ніжніх шыбах распаўзаліся фантастычныя ўзоры: разам з завірухай мацнеў мароз. Вецер свістаў у галінах дрэва, што стаяла каля хаты, свістаў пранізліва, жалобна. На двары нешта трашчала i ляпала. Цьмяна гарэла лямпа. На сценах хісталіся цені. У душу лез нейкі прымхлівы страх.
Наталля Пятроўна пачала расказваць пра дзяцей i пра хваробы, якія ўсе шчасліва вылечваліся. Яна гаварыла многа i так горача, што, напэўна, пераканала гаротную маці, што няма хвароб, якія не вылечваюцца. Яна слухала сэрца малой i здаволеным голасам сказала:
— Ну, вось, усё добра! Пасля ўколаў табе лягчэй, Галечка. Праўда?
Не, ёй не рабілася лягчэй, яна задыхалася, удары сэрца слабелі, нягледзячы на камфару. Але маці верыла ў цудадзейную сілу ўколаў. Цяпер яна рухалася больш спрытна, як бы паступова вярталася да жыцця, i сама пачала расказваць, як яе Галечка захварэла, рабіла здагадкі, хто мог занесці яе, гэтую праклятую дыфтэрыю.
Але чым лягчэй рабілася маці, тым цяжэй i страшней рабілася самой Наталлі Пятроўне. «Навошта я гавару ўсё гэта? Навошта я хлушу? — пакутліва думала яна, нахіляючыся над дзяўчынкай. — Я ніколі не хлусіла. Чым я суцешу гэтую гаротную жанчыну, калі яна памрэ? Што я скажу? Не, не, я не дазволю, каб памерла!.. Яна павінна жыць! Жыць! Гэта i мае шчасце, i мае жыццё! Што я трызню? Пры чым тут мае жыццё?»
Праз гадзіну яна ўвяла ўсю дозу сывараткі. Гэта балючы ўкол — унутрымышачны, але дзяўчынка не заплакала. У яе падымалася тэмпература, яна страчвала прытомнасць. Наталля Пятроўна спалохана ўзяла яе на рукі. «Толькі спакойна! Толькі спакойна! І сачыць за сэрцам! Божа мой! Толькі б вытрымала тваё маленькае сэрцайка! А я зраблю ўсё, каб ты жыла».
Маці кінулася да яе з крыкам:
— Яна памірае! Доктарка, даражэнькая!
— Не бойцеся. Калі ласка, не бойцеся!
Але яна сама бачыла, што чакаць нельга, пакуль пачне дзейнічаць сываратка, — малая не вытрымае, хвароба задушыць яе, бо пачала ацякаць шыя. Трэба аперыраваць! Але як? Яна рабіла колькі разоў трахеатамію. Але ў такіх умовах, на вачах у маці, якая ад гора страціла розум, рабіць такую аперацыю — рэзаць горла… Немагчыма! А што магчыма? Што магчыма? Інтубацыя? Гэта лепей — бяскроўна, i ў яе ёсць усё неабходнае. Але яна рабіла гэтую аперацыю толькі адзін раз, калі была на курсах удасканалення. Рабіла з дапамогай сястры, з санітарамі. І ў кнізе напісана — толькі ва ўмовах бальніцы i з вопытным персаналам! A калі памірае дзіця?! Калі нікога блізка няма вопытнага?