Польские сказки
Шрифт:
Nad wieczorem wr'ocil wesoly i rzekl do chlopaka:
– Jutro p'ojdzieta do wr'ozki, jeno rano, jak za'swita, a wszystko p'ojdzie dobrze.
Parobczak strudzony zasnal twardo; zbudzil sie przeciez, przed 'switaniem i poszedl do wr'ozki. Zastal ja przy kominie, jak palila ziola; kazala mu sta'c spokojnie; dzie'n byl pogodny, gdy nagle wiatr zawyl – zatrzasl sie dom caly.
Wr'ozka wtedy wyszla z nim na podw'orze i kazala spojrze'c w g'ore (гадалка тогда вышла с ним на = во двор и велела взглянуть вверх). Podnosi oczy i widzi z dziwem (поднял глаза и видит с удивлением: «с дивом»; dziw – чудо, диво), jak zly czarownik w jednej koszuli w powietrzu kreci sie w k'olko (как злой колдун в одной рубашке в воздухе вертится; kreci'c sie w k'olko – кружиться, вертеться, вращаться; k'olko – кружок, круг).
– Ot'oz tw'oj nieprzyjaciel (итак, /вот/
Wr'ozka wtedy wyszla z nim na podw'orze i kazala spojrze'c w g'ore. Podnosi oczy i widzi z dziwem, jak zly czarownik w jednej koszuli w powietrzu kreci sie w k'olko.
– Ot'oz tw'oj nieprzyjaciel, juz ci szkodzi'c nie bedzie; gdy zechcesz, by patrzal na twoje wesele, zr'ob, jak cie nauczylam, a bedzie tych cierpie'n doznawal, kt'ore dla ciebie niewinnego przygotowal.
Uradowany parobczak pobiegl do domu (обрадованный парубок побежал домой; do domu – домой); w miesiac juz sie ozenil (в = через месяц уже женился). Gdy druzbowie ta'ncowali (когда дружки уже плясали; druzba – дружка, шафер; уст. друг, товарищ), wyszedl z izby na podw'orzec (вышел из избы во двор; podw'orzec = podworzec – книжн. двор); spojrzy w g'ore (посмотрит вверх), az nad chata kreci sie w powietrzu on zly czarownik (а над домом крутится в воздухе оный злой колдун). Wonczas dobyl nowego noza (тогда вынул он новый нож; doby'c czego's – вынуть что-л.), wymierzyl we'n (прицелился /им/ в него; wymierzy'c do kogo's – прицелиться в кого-л.; we'n – в него), rzucil silnie i trafil w noge (бросил сильно и попал в ногу).
Zlecial z powietrza czarownik (слетел с воздуха = с высоты колдун), przybity nozem do ziemi (прибитый ножом к земле). Stal przez noc cala pod oknem (стоял всю ночь под окном; przez – в течение /при указании на промежуток времени/), musial patrze'c na rado's'c parobczaka i weselnej druzyny (вынужден был смотреть на радость парня и свадебных друзей; musie'c – быть вынужденным; druzyna – отряд, команда; уст. друзья).
Nazajutrz znikl sprzed chaty (на следующий день он исчез от = со своего места у дома; nazajutrz – на следующий день; znikna'c – исчезнуть; sprzed – от); lecz ludzie widzieli (но люди видели), jak przelatal nad jeziorem o dwie stamtad mile (как он пролетал над озером о = в двух милях оттуда); a przed nim i za nim stado wron i kawek krakaniem swoim zwiastowaly niesko'nczony polot zlego czarownika (а перед ним и за ним стая ворон и галок своим карканьем возвещали бесконечный полёт злого колдуна; stado – стадо; стая; polot – уст. полёт).
Uradowany parobczak pobiegl do domu; w miesiac juz sie ozenil. Gdy druzbowie ta'ncowali, wyszedl z izby na podw'orzec; spojrzy w g'ore, az nad chata kreci sie w powietrzu on zly czarownik. Wonczas dobyl nowego noza, wymierzyl we'n, rzucil silnie i trafil w noge.
Zlecial z powietrza czarownik, przybity nozem do ziemi. Stal przez noc cala pod oknem, musial patrze'c na rado's'c parobczaka i weselnej druzyny.
Nazajutrz znikl sprzed chaty; lecz ludzie widzieli, jak przelatal nad jeziorem o dwie stamtad mile; a przed nim i za nim stado wron i kawek krakaniem swoim zwiastowaly niesko'nczony polot zlego czarownika.
4. Twardowski
(Твардовский 3 )
Twardowski byl dobry szlachcic (Твардовский был хороший шляхтич), bo po mieczu i kadzieli (потому что по мечу и кудели). Chcial mie'c wiecej rozumu (хотел иметь больше ума), niz maja drudzy poczciwi ludzie (чем /его/ имеют другие порядочные люди; poczciwy –
3
Пан Твардовский – польский дворянин, герой нескольких народных преданий и сказок. Согласно легенде, жил в Кракове в XVI в.
Twardowski byl dobry szlachcic, bo po mieczu i kadzieli. Chcial mie'c wiecej rozumu, niz maja drudzy poczciwi ludzie, i znale'z'c na 'smier'c lekarstwo, bo nie chcialo mu sie umrze'c.
W starej ksiedze raz wyczytal (в старой книге он однажды вычитал; ksiega – книга), jak diabla przywola'c mozna (как дьявола можно призвать; diabel – дьявол); o p'olnocnej porze przeto cicho wychodzi z Krakowa (в полуночную пору = в полночь поэтому тихо выходит из Кракова; pora – время, пора; p'olnoc – полночь; o – в /при обозначении времени/), kedy leczyl w calym mie'scie (где он лечил во всём городе; miasto – город), i przybywszy na Podg'orze (и прибыв на Подгуже; podg'orze – подгорье, предгорье), zaczal biesa glo'sno wzywa'c (начал беса громко звать). Stanal predko zawezwany (встал он /перед ним/ быстро, вызванный; zawezwa'c – позвать, вызвать); jak w one czasy bywalo (как в те времена бывало), zawarli z soba umowe (заключили они между собой договор; zawrze'c umowe – заключить договор). Na kolanach zaraz diabel napisal dlugi cyrograf (на коленях дьявол сразу написал длинное обязательство; cyrograf – уст. письменное обязательство), kt'ory wlasna krwia Twardowski (которое Твардовский собственной кровью; krew – кровь), wyci'snieta z serdecznego palca (выдавленной из безымянного пальца; palec serdeczny – безымянный палец), podpisal (подписал).
W starej ksiedze raz wyczytal, jak diabla przywola'c mozna; o p'olnocnej porze przeto cicho wychodzi z Krakowa, kedy leczyl w calym mie'scie, i przybywszy na Podg'orze, zaczal biesa glo'sno wzywa'c. Stanal predko zawezwany; jak w one czasy bywalo, zawarli z soba umowe. Na kolanach zaraz diabel napisal dlugi cyrograf, kt'ory wlasna krwia Twardowski, wyci'snieta z serdecznego palca, podpisal.
Miedzy wielu warunkami byl ten gl'owny (среди многих условий было то главное; miedzy – между, среди; warunek – условие): ze dop'oty ni do ciala (что до тех пор ни до тела; dop'oty – до тех пор), ni do duszy czart zadnego prawa nie ma (ни до души чёрт никакого права не имеет; prawo do czego's – право на что-л.), dop'oki Twardowskiego w Rzymie nie ulapi (пока Твардовского в Риме не схватит; dop'oki – пока; до тех. пор, пока; lapa'c – ловить, хватать).
Na mocy tej umowy diablu (согласно этому договору, дьяволу; moc – сила; na mocy czego's – в силу чего-л.; na mocy uchwaly – согласно решению), jako swemu sludze (как своему слуге; swemu = swojemu; sluga – слуга), rozkazal naprz'od (приказал сначала), by z calej Polski srebro zani'osl w jedno miejsce i piaskiem dobrze przysypal (чтобы он со всей Польши серебро отнёс в одно место и песком хорошо = хорошенько присыпал; caly – целый, весь; zanie's'c – отнести; piasek – песок). Wskazal mu Olkusz 4 (указал ему /на/ Олькуш; wskaza'c – показать, указать); posluszny sluzka dopelnil rozkaz wydany i z tego srebra powstala slawna kopalnia srebra w Olkuszu (послушный служка выполнил отданный /ему/ приказ, и из этого серебра возник знаменитый серебряный рудник в Олькуше; wyda'c – выдать; wyda'c rozkaz – отдать приказ, kopalnia – шахта, рудник).
4
Twardowski… szlachcic po mieczu i kadzieli – то есть Твардовский был шляхтичом как по отцовской (по отцу – «по мечу»), так и по женской линии (по матери – «по кудели», кудель – пучок льна для прядения).