Польские сказки
Шрифт:
Miedzy wielu warunkami byl ten gl'owny: ze dop'oty ni do ciala, ni do duszy czart zadnego prawa nie ma, dop'oki Twardowskiego w Rzymie nie ulapi.
Na mocy tej umowy diablu, jako swemu sludze, rozkazal naprz'od, by z calej Polski srebro zani'osl w jedno miejsce i piaskiem dobrze przysypal. Wskazal mu Olkusz; posluszny sluzka dopelnil rozkaz wydany i z tego srebra powstala slawna kopalnia srebra w Olkuszu.
Druga rzecz kazal (другую вещь приказал): do Pieskowej Skaly 5 by przyni'osl skale (в Пескову Скалу чтобы принёс скалу; do – в), wysoka (высокую), przewr'ocil na d'ol najcie'nszym ko'ncem (перевернул вниз самым тонким концом; d'ol – низ; na d'ol – вниз; koniec – конец), azeby tak wiecznie stala (чтобы она так вечно стояла). Posluszny giermek (послушный слуга; giermek – оруженосец; зд. слуга), jako pan kazal (как
5
Пескова Скала – замок в Польше, расположенный в 25 км к северо-западу от Кракова в Малопольском воеводстве.
Druga rzecz kazal: do Pieskowej Skaly by przyni'osl skale, wysoka, przewr'ocil na d'ol najcie'nszym ko'ncem, azeby tak wiecznie stala. Posluszny giermek, jako pan kazal, postawil skale, co dotad stoi i zwie sie Skala Sokola.
Wszystko, co jeno zazadal zywnie (всё, что только потребовал = пожелал; zazada'c – потребовать; co sie zywnie podoba – как заблагорассудится), mial na swoje zawolanie (имел по первому своему требованию; zawolanie – призыв, зов, клич; na zawolanie – по первому требованию); je'zdzil na malowanym koniu (ездил на расписном коне), latal w powietrzu bez skrzydel (летал в воздухе без крыльев; skrzydlo – крыло), w daleka droge siadal na koguta i predzej biezal niz konno (в дальнюю дорогу садился на петуха и быстрее бежал, чем верхом; daleki – далёкий, дальний; predki – быстрый; konno – верхом), plywal po Wi'sle ze swoja kochanka wstecz wody bez wiosla i zagli (плавал по Висле со своей любовницей вспять воды = против течения без весла = вёсел и парусов; wstecz – назад, обратно, вспять; wioslo – весло; zagiel – парус), a jak szklo wzial do reki (а как стекло взял = брал в руку; wzia'c – взять), zapalal wioski na sto mil odlegle (зажигал = поджигал деревни, находящиеся на расстоянии ста миль: «на сто миль отдалённые»; zapala'c – зажигать; odlegly – отдалённый; odeglo's'c – расстояние).
Wszystko, co jeno zazadal zywnie, mial na swoje zawolanie; je'zdzil na malowanym koniu, latal w powietrzu bez skrzydel, w daleka droge siadal na koguta i predzej biezal niz konno, plywal po Wi'sle ze swoja kochanka wstecz wody bez wiosla i zagli, a jak szklo wzial do reki, zapalal wioski na sto mil odlegle.
Upodobawszy jedna panne chcial sie ozeni'c (полюбив одну барышню, хотел женится), ale panna chowala we flaszce robaka i pod tym warunkiem obiecywala odda'c temu reke (но барышня прятала/хранила в бутылке червяка и при том условии обещала тому отдать руку; flaszka – бутылка; pod warunkiem – при условии), kto zgadnie co to za robak (кто отгадает, что это за червяк).
Twardowski, w ciemie nie bity (Твардовский, не лыком шит; ciemie – темя; nie w ciemie bity – не лыком шит: «не по темени битый/стукнутый»), przebral sie w dziada lachmany i przyszedl do ladnej panny (переоделся в лохмотья старика = стариковские лохмотья и пришёл к красивой барышне; dziad – дед; старик; przyj's'c – прийти; do – к). Pyta go zaraz (она его спрашивает сразу), ukazujac z dala flaszke (показывая издали бутылку; dal – даль; z dala – издали):
Upodobawszy jedna panne chcial sie ozeni'c, ale panna chowala we flaszce robaka i pod tym warunkiem obiecywala odda'c temu reke, kto zgadnie co to za robak.
Twardowski, w ciemie nie bity, przebral sie w dziada lachmany i przyszedl do ladnej panny. Pyta go zaraz, ukazujac z dala flaszke:
Co to za zwierze (что это за животное), robak czy waz (червяк или змея)?
Kto to odgadnie (кто это отгадает; odgadna'c – отгадать), bedzie m'oj maz (будет мой муж).
A Twardowski odrzekl na to (а Твардовский ответил на это; odrzec – ответить):
– To jest pszcz'olka (это пчёлка; pszczola – пчела), mo'sciwa panno (милостивая панна; mo'sciwy = milo'sciwy – уст. милостивый; panna – панна /обращение к незамужней женщине/)! Zgadl w istocie i wnet sie ozenil (отгадал действительно и сразу женился; zgadna'c – отгадать; istota – сущность, суть; w istocie – действительно, в действительности, по существу).
Co to za zwierze, robak czy waz? Kto to odgadnie, bedzie m'oj maz.
A Twardowski odrzekl na to:
– To jest pszcz'olka, mo'sciwa panno! Zgadl w istocie i wnet sie ozenil.
Pani Twardowska na rynku Krakowa ulepila z gliny domek (пани
Pani Twardowska na rynku Krakowa ulepila z gliny domek; w nim przedawala garnki i misy. Twardowski za bogatego przebrany pana, przejezdzajac z licznym dworem, tluc je zawsze czeladzi kazal. A kiedy zona ze zlo'sci wyklinala w pie'n, co zyje, on, siedzac w pieknej kolasie, 'smial sie szczerze i wesolo.
Zlota mial zawsze by piasku (золота у него было всегда как песка: «золота имел…»; by – зд. как), bo co chcial (потому что /всё/, что он хотел), to diabel znosil (то дьявол приносил). Kiedy dlugo dokazuje (когда он /так/ долго резвится = шалил; dokazywa'c – резвиться, шалить), raz byl zaszedl w b'or ciemnisty bez narzedzi czarnoksieskich (однажды зашёл в тёмный дремучий лес без колдовских инструментов; byl – реликт давнопрошедшего времени; zaj's'c – зайти; b'or – дремучий лес; ciemny – тёмный). Zaczal duma'c zamy'slony (начал размышлять задумчиво: «задумчивый»; duma'c – книжн. думать, раздумывать, размышлять; zamy'slony – задумавшийся, погружённый в размышления; задумчивый), nagle napada go diabel i zada (вдруг нападает на него дьявол и требует; napada'c kogo's – нападать на кого-л.), aby niezwlocznie udal sie prosto do Rzymu (чтобы он немедленно отправился прямо в Рим).
Zlota mial zawsze by piasku, bo co chcial, to diabel znosil. Kiedy dlugo dokazuje, raz byl zaszedl w b'or ciemnisty bez narzedzi czarnoksieskich. Zaczal duma'c zamy'slony; nagle napada go diabel i zada, aby niezwlocznie udal sie prosto do Rzymu.
Rozgniewany czarnoksieznik moca swojego zaklecia zmusil biesa do ucieczki (разгневанный колдун силой своего заклятия принудил беса к бегству; zmusi'c do czego's – заставить что-л. сделать; принудить к чему-л.; ucieczka – бегство); zgrzytajac klami ze zlo'sci wyrywa sosne z korzeniami i tak silnie Twardowskiego uderza po nogach obu (/а/ он, скрежеща клыками от злости, вырывает сосну с корнями и так сильно ударяет Твардовского по обеих ногах = по обеим ногам; kiel – клык), ze jedna zgruchotal cala (что одну раздробил всю; zgruchota'c – сокрушить, раздробить). Od onej doby byl kulawy i zwany odtad powszechnie kuternoga (с оного времени он был хромой = хромым и всего его так звали: «был называем всеми хромым»; doba – пора, время; powszechnie – все, всеми; везде; kuternoga – хромой).
Rozgniewany czarnoksieznik moca swojego zaklecia zmusil biesa do ucieczki; zgrzytajac klami ze zlo'sci wyrywa sosne z korzeniami i tak silnie Twardowskiego uderza po nogach obu, ze jedna zgruchotal cala. Od onej doby byl kulawy i zwany odtad powszechnie kuternoga.
W ostatku sprzykrzywszy sobie zly duch (когда злому духу вконец надоело: «в конце сделав себе противным злой дух»; ostatek – остаток; край, конец; sprzykrzy'c komu's co's – отбить охоту кому-л. к чему-л.; сделать противным кому-л. что-л.; sprzykszylem sobie co's – мне надоело), czekajac do's'c dlugo na dusze czarnoksieznika (ожидая довольно долго душу колдуна; czeka'c na kogo's, co's – ждать, ожидать кого-л., чего-л.; dosy'c – достаточно, довольно), przybiera posta'c dworzana i jak bieglego lekarza zaprasza niby do swojego pana (принимает форму/вид придворного и как искусного врача приглашает будто к своему господину; posta'c – вид, форма; dworzanin – придворный; biegly – сведущий, опытный; искусный), ze potrzebuje pomocy (что он нуждается в помощи; potrzebowa'c co's – нуждаться в чём-л.). Twardowski za posla'ncem 'spieszy do pobliskiej wioski nie wiedzac (Твардовский за посыльным спешит в близлежащую деревню, не зная; poslaniec), ze w niej sie gospoda nazywala Rzymem (что в ней постоялый двор называется «Рим»; gospoda – уст. корчма, трактир; постоялый двор).