Заговоренный меч (на каз.яз.)
Шрифт:
білайыр жауар блттай ашулы айтты. Мнда келгеннен кейін батыр Саянны алай ашып кеткенін естіп брынысынан бетер ара тнектей тнжырай алды.
Хан кезінде жрта сыр бермеген. Жрт аса жаа дайындала бастаан шата лаына «Ора жылышы да аса Абаайын оспа екен» деген хабар тиген. рине, аса аза дстрі бойынша кім болса да атысуа хаы бар. Біра хан баласыны лы асына есікте жрген лы ат оспашы деген сыбыс білайырды атты орлаан. Оны стіне егер осы лды Абаайы барлы ханзадаларды жйрігінен озып келе алса не болма? Бдан арты масарашылы ммкін бе? Бкіл ара халы онда білайырды клкі етуі даусыз. Ханны блай ойлауа себебі де бар еді.
Осыдан
Бл оиа осыдан екі жыл брын болан. немі жорыта, талас-тартыста жрген білайыр оны мытып та кеткен. Сйткен Абаай азір жетіде. Жыл- ы баласыны жал-йрыы тгіліп, тяы бден бекіп, кемеліне жететін кезі. білайыр мытанмен, Абаайды Тарланккпен таласа тсуге жарап аланын енді Ора жылышыны зі есіне салды. Хан іштей шамдана бастады. Осы кезде таы бір суы хабар жетті. Баты-ожа узір зіні толып жатан креген кз, са ла тышылары арылы Ора жылышымен келіні Аозыны бірер рет кездесіп аланын естірткен. Онсыз да аарына мініп алан білайыр Ораты тадырын біржола шешкен.
Баты-ожа узір жіберген жеті арашы айсыз тастай араы тнде кеп, бйгеге жаратып жрген Абаайын осыны жанына атарып ойып, кзіні шырымын алалы йытап кеткен Ораты дл стінен шыан. Жатан жерінен трызбай ол-аяын мытап таып, Абаайды йрыына зын аранмен байлап, «шу!» деп амшымен бір тартып оя берген. Абаай ара тнді сілкіндіріп, йрыына байланан быжытан ркіп, бетіні ауан жаына тасырлата шаба жнелген. Жеті арашы узір мірін орындады деп мз болып кліп ала берген. Сол кні таерте Ораты алай лгенін білайыр естіген. «лін білмеген лек. Хан келінінен дмеленетін сабазсы ой. Саан со керек» деп хан миыынан клген де ойан. ара жер лгенге де хабар береді, астан айтаннан кейін зынла бл оианы Аозыа да жеткізген. Нсілі берік жас йел, іші оттай кйіп, кеудесіне айысы сыймай трса да сыртына еш сыр шыармаан. Бар ашуын жрегіне тйіп сазара алан.
Жасынан ерке-шора боп скен келінінен «осы таы бір сойан шыарып жрер» деп кдіктенген білайыр Аозыа кісі салан.
— дай риза, біз риза, лымны атына шіркеу келтірмей жыл отырды, — деді, — жас жан еді, обалына алмайын, ерге шысын. Аа лсе, ініге мра, Шах-Буда лым аза боланмен тірі лі он лым бар, тадааныны атын айтсын, осамын.
«Жасы, ойланып крейін, ойымды ш кннен кейін айын атам — хан иемні зіні алдында айтамын» деп Аозы жауабын айтаран.
ш кннен кейін білайыр зіні зегілес серіктерін, батырлары мен билерін шаырып алып, соларды кзінше:
— Келін шыра, ойланып болан шыарсы, ай айныды тадады, атын айт, — деді.
Жесір слудан дмесі бар, ордада отыран
— Он лыыз да алмас кездіктей бірінен-бірі ткен асыл! Тадау да иын, — деді ол сол жымиан алпында, — йтсе де хан ата, сізден бір тілегім бар…
— Айт.
— Орындайтын болсаыз… айтайын.
Хан ойлана сйледі.
— Орындалмайтын тілекті Аозы келінні зі де срамас деп жоримын. Егер Сайбан шаыраына кір келтірмейтін болса…
— Жо, кір келтірмейді. Мені тінішім абыройыыза абырой осады.
— Тыдалы онда. Айт.
— Айтсам… — кенет Аозы ойнынан ара ранды суырып алды. — Міне, ран, хан ата, — деді ол. — Осы ранды басыма ктеріп трып мір-баи ерсіз туге ант етемін. Сізден тінемін, антымды бздырып арысыма алмаыз.
Ораты алай лгенін Аозыны естігенін хан бірден ты. Бір ст он лын бір жылышы рлы крмеген ткаппар келінін антын бзызып, еріксіз аттастырып шін де алмашы болды. йткенменен, бны брі хан йіне кір келтіретінін ойлап білайыр:
— Бердім тілегіді, — деді басын жерден ктермей.
Жма кнді дозаа айналдыран, о слекет дние! тте, тте, мір-баи ерсіз туді ант еткен Аозы Ораты тірі аланын білген жо. Бл адам сенгісіз ажайып оиа еді. Тастай араы тнде йрыына байланан заттан ріккен Абаай тарсылдата жкіп шауып келе жатып, алдында жатан ара суа кмп берген. Артындаы заты су жаасында сіп тран жуан йекі талдара маталып, брте ат орыты кл шетіндегі алы шыла шырмалып не рі, не бері жре алмай алан. Таерте жылы суаруа келген жылышылар зын арана байланан, бет-аузыны тамтыы жо, тек кеудесінде шыар-шыпас жаны бар Ораты тауып алан. Болан оианы айтпай тсінген серіктері кзден таса, лытау маындаы бір гірге апарып баан.
Бл жайды білайыр хан да білмеген. Тек бес жыл ткеннен кейін ана, соынан аламанын ертіп, лсін-лсін жылысын шауып маза бермей жрген жырты бет, жалыз кз батыр осы Ора екенін естіген.
Ал, ол кндері хан Ораты ат йрыына байлатып біржолата жо еттім деп ойлаан. Сондытан да келіні ран алып ант еткенде, «Ора болса да жо, мейлі» деп тілегін бере салан. Хан абаыны ашылмауына, рине, Саян да себеп болды.
білайырды Бркіт руынан алан йелінен Шах-Буда слтан мен ожа Мхамед, Маыт бйбішесінен Ахмет пен Мхамет-слтан, оырат руынан алан бйбішесінен Шайх-Хайдар, Санжар, Шайх-Ибрагім, тртінші бйбішесі лыбекті ызы Рабиу-Слтан-Бегімнен Кшкінші мен Сйіншік слтан туан-ды. Шабуылда тоалдыа Барлас руынан алан йелінен А-Бры пен Саид-баба дниеге келген. Осы он бір баладан е тыш Шах-Буда пен Рабину-Слтан-Бегімнен туан Сйіншік слтан бір тбе де, зге балалары бір тбе болатын. Шах-Буда о дниеге аттананнан кейін, білайырды лкен баласына деген махаббаты одан алан екі ла ауан.
сіресе екі баланы лкені Мхамед-Шайбаниды те жасы кретін (бл атты да оан зі ойан). Ал балалы мінезінде де Шыыс рпаыны анына біткен айсарлы, аілездік бар-ды.
Келіні Аозыа деген ашуын да хан осы екі немересін жетім алдырып, ксітпейін деп зер кешірген-ді.
Ал осы он бір бала, олардан туан толып жатан немересіні ішінен білайыр келешекте Ордамны тірегі болады деп наашысы Аса Темірге тартан, кесіп алса ан шыпас атал, Сйіншік слтан мен немересі Мхамед-Шайбаниды ерекше кіліне уат ететін. ке балаа сыншы, мір білайырды болжауын дрыса шыарды. Біра болжауы дрыс боланмен де, бл екеуінен Сайын таы зірге тым алыс жатан-ды. Шах-Будатан кейінгі кезек Шайх-Хайдардікі еді.