Пастка для пярэваратня
Шрифт:
— Адпушчу. Няхай ідуць.
У пана Бадзея вочы сталі круглыя-круглыя.
— Адпускаеце? Не пакараўшы?
Мы бокам-бокам з гэтай залы, падобнай на турму.
Сапраўдны тарарам
У горадзе быў сапраўдны тарарам. Піск, енкі, крыкі. Нейкія людзі ў лахманах б'юць, цягнуць гараджан. Ды хіба толькі іх? Вось адзін схапіў за ногі астрыжанага сабаку, пакруціў у паветры і шпурнуў за плот, у агарод. Сабака толькі вякнуў.
— Разбойнікі
Цяпер і я здагадаўся, што разбойнікі ў горадзе гаспадараць. Разгуляліся дык разгуляліся! Як відаць, не хутка спыняцца. Нямала слёз пральецца.
Я азірнуўся і ўбачыў пана Катовіча. Ён стаяў непадалёку. Каля яго скупіліся стражнікі. Покатам са смеху качаюцца.
Я падбег да пана Катовіча.
— Сонца сёння добра смаліць, — прамовіў ён, як бы не заўважаючы, што я перад ім стаю.
— В-вы… В-вы… — прамовіў я, запінаючыся ад хвалявання.
Пан Катовіч глянуў на мяне, бы на камара, які надакучае.
— Цябе выпусцілі, а падзецца няма куды?
— Чаму людзей не ратуеце?
— Няхай патрэніруюцца разбойнікі,— сказаў пан Катовіч і пайшоў. За ім пацягнуліся стражнікі.
Да Петруся, бачу, падбег разбойнік. Паглядзелі б вы на яго! Нос сіні, сарочка расхрыстаная, нагавіцы на каленях парваныя, быццам цэлы дзень, не спыняючыся, поўзаў.
— Дзядзька… — пачаў Пятрусь.
— Дай закурыць, — сказаў разбойнік. Пятрусь вытрашчыў вочы.
— Я не куру.
— Не курыш? Гы-гы-гы… — гыгыкнуў разбойнік і кулаком пад дых.
Пятрусь, пераламаўшыся ў паясніцы, упаў на зямлю, а разбойнік, гыгыкаючы, пабег па вуліцы. Я кінуўся да сябрука.
— Ты жывы?
— У-у-у… — застагнаў Пятрусь. — Ён мне як рэзнуў, дык свет перавярнуўся.
Жывы! Жывы… Даў закурыць! А калі б разбойнік якім-небудзь кіем па галаве? Яму закон не пісаны.
Пятрусь, войкаючы, прыўзняўся.
— Ігнат, трэба ратаваць людзей.
Не нашым носам маліны кляваць. Гэтыя разбойнікі што апантаныя. Дый Пятрусь ледзь стаіць на нагах. Можа, пачакаць, пакуль акрыяе, а пасля кіямі ўзброіцца, злавіць каторага і па пятах? Каб толькі кіі ў нас не адабралі.
— Ігнат, разбойнікі са стражнікаў шаравары сцягваюць, а свае нагавіцы ім аддаюць, — усклікнуў Пятрусь.
Але, сцягваюць. Вось злавілі аднаго, наваліліся гуртам. Той вішчыць, як парася ў плоце, адбіваецца. Не тут тое было. Сцягнулі шаравары, і той, з сінім носам, які Петрусю рэзнуў, на сябе адзеў.
— Цяпер не пазнаць, хто разбойнік, а хто стражнік, — прамовіў Пятрусь.
І праўда, не пазнаць. Усе як ашалелі. Бегаюць, кагосьці даганяюць. «Добра было б, каб народны цар Іванка сюды прыйшоў. І з яго нагавіцы сцягнулі б», — падумалася мне.
— Наперад! Звязаць разбойнікаў! — пачулася каманда.
— Пан Катовіч не вытрываў. Баіцца, што без нагавіцаў застанецца, — прагаварыў Пятрусь.
На вуліцу высыпалі
— Звязаць! Усіх да аднаго!
Крычыць, нервуецца. Не чакаў, што так павернецца. Выпусціў на сваю галаву разбойнікаў. І яму прышчамілі хвост.
Стражнікі, махаючы шаблямі, пагналі разбойнікаў перад сабою. Вуліца апусцела.
З-за хаты выбег астрыжаны сабака, гаўкнуў некалькі разоў і, падцяўшы хвост, панёсся. А з партрэта, усміхаючыся, пазіраў на прыціхлую вуліцу народны цар Іванка.
— Цяпер стражнікі і сваіх звяжуць, — сказаў Пятрусь.
— Тых, з каго разбойнікі шаравары сцягнулі? — запытаў я.
Пятрусь кіўнуў галавою.
— Тых.
Вуліцы ажылі. З падворкаў выходзілі людзі, спыняліся каля весніц, прыслухоўваючыся. Каля некаторых хат чуўся ціхі плач.
— Нават плакаць баяцца, — заўважыў Пятрусь. Каля нас, выціраючы вочы, прайшла жанчына.
— За вамі сочаць, — прашаптала, мінаючы. Я павярнуўся да Петруся.
— Чуў?
— Чуў. Але хто сочыць?
Сапраўды, хто? Дагнаць жанчыну і запытацца? Не скажа, пабаіцца. Хто ж сочыць? Чаму? Народны цар Іванка нас адпусціў. Няўжо загадаў, каб злавілі? Але ж мы не хаваемся.
Мы, азіраючыся, пайшлі па вуліцы. Тут было як пасля бою. Паламаныя платы, яблыні, патаптаныя агароды. Некаторыя быццам танк гусеніцамі мясіў.
— Пастараліся разбойнікі,— сказаў я. Пятрусь раптам тузануў мяне за руку, пацягнуў на нейкі падворак. Я не ведаў, што ён задумаў, але пабег за ім. Мы мінулі хату, схаваліся за хлеў.
— Стой. Праверым, хто за намі сочыць. — Пятрусь, высунуўшы галаву з-за рога хлява, стаў пазіраць на вуліцу.
Я таксама высунуў галаву. Невядома, што было б, калі б гаспадар ззаду знячэўку крыкнуў: «А вы чаго тут, мілыя госцейкі?»
— Ігнат… — пачаў Пятрусь і адразу ж змоўк, нібы яму язык прышчамілі.
Каля хаты паказаўся пан Бадзей. Выцягнуў шыю, як бы прынюхваючыся.
Дык вось хто за намі віжуе! Відаць, народны цар Іванка яго паслаў. Думае, што тут у нас знаёмыя, што да іх пойдзем.
— Дурань, — сказаў я.
— Пан Бадзей дурань? — прашаптаў Пятрусь.
— Не. Народны цар Іванка.
— Трэба заблытаць сляды, — прагаварыў Пятрусь.
Мы, прыгнуўшыся, пабеглі праз агарод.
Калі топішся, то і за саломінку ўхопішся
Усё-ткі, як сказаў Пятрусь, нам удалося заблытаць сляды: уцяклі ад пана Бадзея. Не памятаю, колькі блукалі па агародзе. Мо гадзіну, мо дзве, пакуль не ўбачылі на перакрыжаванні вуліц возера, па берагах парослае лазняком. Звычайна ў гарадах, ведаў я, робяць фантаны, з якіх пырскамі б'е вада, ззяючы на сонцы вясёлкаю. А тут возера. І ніводнага чалавека на беразе. Нават хлапчукоў няма.