Зачараваныя смерцю
Шрифт:
Мне стала страшна, і калі ў хаце нікога не засталося, усе пайшлі, распранула бацьку і шукала на ім сінякі. Сінякоў не было, толькі на галаве — вялікая рана. Паказала маці. Яна заявіла, што гэта ён дровы калоў, а палена адляцела, ударыла. Сяджу ля яго ўсю ноч і адчуваю, што ён хоча мне нешта сказаць… А маці не адыходзіць ад нас, цвярозая сядзіць. Яна нас адных не пакідала, пакуль мы яго не закапалі.
Родная маці, яна мяне нарадзіла… Прадала яна хату, хлеў спаліла, каб страхоўку атрымаць, і прыкаціла да мяне ў горад. Тут знайшла сабе другога. Ён сына з нявесткай выгнаў, а ёй кватэру адпісаў. Яна іх
Нічога добрага, прыгожага я ў жыцці не бачыла…
Прыходжу на работу пабітая, заплаканая, а трэба ўсміхацца, кланяцца. Дырэктар рэстарана паклікаў у кабінет: «Мне тут тваіх слёз не трэба. У самога жонка спаралізаваная дома другі год ляжыць…» — і лезе да мяне пад спадніцу.
Маці з айчымам двух гадоў не пажыла. Званок:
— Тамара, памёр Рыгоравіч. Прыходзь, памажы хаваць. Павязем у крэматорый.
Мне зрабілася так страшна, што я знепрытомнела. Ачомалася, трэба ісці. А ў галаве думка дзяўбе: раптам гэта яна яго забіла, каб адной у кватэры застацца, піць, гуляць? Га?! Яна забіла і хоча хутчэй завезці ў крэматорый, спаліць? Пакуль яго дзеці збяруцца і старэйшы сын, маёр, з Германіі прыедзе, жменька попелу застанецца, сто грамаў у белай вазачцы. Ад ўсяго гэтага ў мяне спыніліся месячныя, два гады нічога не было. Як яны зноў пачаліся, я прасіла дактароў:
— Выражце мне ўсё жаночае, зрабіце аперацыю. Я не хачу быць жанчынай! І каханкай, і жонкай, і маткаю!
Родная маці, яна мяне нарадзіла… Я хацела яе любіць… У яе маладой косы былі доўгія, чорныя… Прыгожая…
Як яна памірала, як яна не хацела паміраць… Ёй было пяцьдзесят дзевяць гадоў: выразалі адну палавіну грудзей, праз паўтара месяца — другую, а яна завяла сабе маладога каханка. Паклікала нас з сястрой:
— Вязіце да шаптухі… Ратуйце!
Яна не верыла гэтым бабкам, нікому не верыла. Як нам яе ратаваць? А ей горш-горш, малады за ёй ходзіць, з-пад яе выносіць, мые. Яна не думала паміраць.
— Але калі, — кажа, — памру, усё пакіну яму. І кватэру, і тэлевізар.
Сястра прыгразіла:
— Заб'ю, калі яму пакінеш. Заб'ю!
Я іх мірыла, плакала. Маладая мама была красуня…
Павезлі мы з сястрой яе да бабкі, на руках з машыны вынеслі. Бабка памалілася, расклала карты.
— Так? — пытаецца і падымаецца з-за стала: — Забірайце! Я яе лячыць не буду…
Маці нам крыкнула:
— Выйдзіце, я хачу адна застацца!
А бабка нас не пусціла з хаты, на карты глядзіць і пераказвае:
— Я яе лячыць не буду, бо яна не аднаго ў зямлю паклала. А нядаўна, як яшчэ на нагах была, хадзіла, у царкве дзве свечкі надламала… Тваю і тваю… — паказвае на нас з сястрой.
Маці:
— За здароўе дзяцей сваіх…
Бабка:
— За спачын ты іх паставіла. Смерці дзецям прасіла. Думала, што калі іх Богу аддасі, дык сама застанешся. У заклад.
Пасля гэтага я баялася сядзець з маці адна ў кватэры. Узяла з сабой сваю старэйшую дзяўчынку, а маці шалела, калі тая есці прасіла: яна памірае, а нехта есць, нехта жыць будзе. Парэзала нажніцамі новае пакрывала на ложку, абрус са стала, каб нікому не засталося, калі яе не будзе. Я вадзіла яе ў туалет, выносіла, мыла. Яна не саромелася, яна на падлогу, у пасцель… каб я прыбірала.
Адчынілі акно… На першым паверсе… Бэз пахне… Яна дыхае-дыхае ім, не надыхаецца…
— Прынясі, — папрасіла, — галінку.
Я прынесла. Яна ўзяла яе ў рукі, а тая тут жа ссохла, лісточкі скруціліся.
Тады яна да мяне:
— Дай за руку тваю патрымацца…
А мяне тая бабка папярэдзіла, што чалавек, які рабіў зло, доўга памірае, пакутліва. Трэба ці столь разбіраць, ці ўсе вокны ў хаце выняць, інакш душа яго не выйдзе, з цела не падымецца. А руку даваць нельга — хвароба перакінецца.
— Навошта табе мая рука?
Яна маўчыць. Стаілася.
Яна да канца мне не паказвала, дзе яе адзенне ляжыць, у якім хаваць. Грошы. Я баялася, што ноччу яна нас з дачкою задушыць падушкамі. Вочы прыжмуру, а сама пазіраю: як гэта душа з яе вылеціць? Якая яна? Куды падымецца?
Дзень ляжыць, два, перастала гаварыць. Я пабегла ў краму, папрасіла суседку пасядзець з ёй, папільнаваць. Тая ўзяла яе за руку, і тады яна памерла… У апошнюю хвіліну нешта крыкнула, няўцямнае…
Я сама яе мыла, апранала. Прыйшлі яе сяброўкі, укралі тэлефон, новыя талеркі. Прыехала мая сярэдняя сястра з вёскі. Маці ляжыць… Яна ёй, мёртвай, вочы адкрывала…
— Навошта ты маці мёртвую чапаеш?
— А памятаеш, як яна ў дзяцінстве з нас здзекавалася. Я яе ненавіджу.
— У яе валасы былі доўгія, чорныя…
— Дурная! Ты ўсё па зорках скачаш.
Малою я сніла сны, што па зорках скачу. З адной зоркі на другую, як па каменнях у рацэ.
Дзяліць рэчы пачалі яшчэ ўначы, яшчэ не пахавалі, труну не вынеслі. Старэйшая сястра плакала, а сярэдняя пакавала тэлевізар, швейную машынку, залатыя завушніцы з мёртвай зняла. Назаўтра крэміравалі і завезлі урну ў вёску, паклалі маці побач з нашым бацькам. Ёсць той свет ці няма? Недзе ж яны сустрэнуцца…
Старэйшая сястра выйшла другі раз замуж і паехала ў Казахстан. Я яе любіла, я быццам адчувала, маё сэрца падказвала:
— Не выходзь за яго замуж, — чамусьці другі яе муж мне не спадабаўся.
— Ён добры, я яго шкадую.
Мы з ёй на пахаванні маці гаварылі, сядзелі, і ён з ёй па-добраму, ласкава, я нават пазайздросціла. Праз дзесяць дзён атрымліваю тэлеграму: «Цёця Тома, прыязджайце. Памерла мама. Аня». Гэта — дзяўчынка яе, адзінаццаць гадкоў, яна тэлеграму прыслала.
Ён яе забіў, ён яе нагамі, кулакамі забіў і згвалтаваў мёртвую. На рабоце сказаў, што жонка памерла, яму далі тысячу рублёў, ён іх аддаў дачцэ, а сам з'явіўся ў міліцыю з пакаяннем. Дзяўчынка зараз у мяне жыве, вучыцца не хоча, яна запалоханая, і ў яе нешта з галавой, нічога не запамінае.
Яму прысудзілі — дзесяць гадоў. Ён яшчэ да дачкі вернецца…
…З першым мужам я развялася і думала, што ніколі больш замуж не выйду. Я стала баяцца мужчын… Як сястру забіў… Мяне жартам хто абдыме, я вырываюся. Крычу. Як я другі раз выйшла замуж, сама не ведаю. Ён вярнуўся з арміі кантужаны, паранены. Дэсантура… Цяльняшку не здымае… На Каўказе ваяваў, толькі не разабраўся, з кім: там жа ўсе свае людзі жывуць. Савецкія. Хто ў яго страляў? У каго ён страляў? На мінах падрываліся… Са сваёй маці ён у суседнім пад'ездзе жыў. Выйдзе вечарам у двор з гармонікам, грае. Заўсёды што-небудзь жаласнае.