Евангелле ад Мамы

Барадулін Рыгор

* * * А гарады — як мужчыны ў гадах…

А гарады — як мужчыны ў гадах, Не спатоліўшыся прыгажосцю, Пачынаць дбаць Пра ложак і дах, Радавацца нехаджаламу госцю. Позірк — паломнік. Страх — пілігрым. Іх разумее здароджаны подзіў. Віцебск — Расхрыстаны Ерусалім Слухае неба На схілах стагоддзяў.

Відаць…

Відаць, не без падстаў У радасці й журбе Ранейшага сябе Я забывацца стаў. Ці проста горшы стаў, Ці лепшы, як сказаць. Я ўзелянеў, як стаў, Зарос, як сенажаць. Забыў, як спіць агонь, Як трызніць цень

труной, Як сохне свежы гной, Як пахне потны конь.

Калядныя перагукі

Каляным снегам заслаліся ўзгоркі. Крыгамі грымнуў мароз нягеглы. Пралегла па лёдзе калядным Да зоркі сцежка ўздрыглівая.

* * * Маё маленства — маё маленства…

Маё маленства — маё маленства Айцу, й Сыну, й Духу Святому. Маё маленства — шчырае ўкленства Пачутаму сэрцам, нябачнаму Тому, Што мне дазволіў Быць госцем свету, Што неба ў полі назваў Айчынай. Радком ягонага Запавету Я вылушчаны на святло ляшчынай, Якая доляй маёй названа. І ацянінка яе лісціны Была даланёю бацькі Івана, Была хусцінай мамы Куліны…

Не чуе…

Увечарэлы змрок плыве, плыве, Лагчыны засцілае белым дымам. Сумёт не чуе, Як на галаве Ад сцюжы быльняжынкі сталі дыбам…

На змярканні

Міколу Плавінскаму

Збіваючы босыя ногі Аб каменьчыкі, аб валуны, Падаткнуць не паспеўшы Падол гарачы, Віцьба бяжыць Прасіць ратунку ў Дзвіны Высахлай, спрацаванай прачкай. Гадзіннік глынае гадзіну Яшчэ адну. І ратуша слухае, Як гук у каменных грудзях сціхае. Успенская горка Трымае будыніну, як труну, І ёй спачувае восень Яшчэ не глухая. Дзвіна хоча ў Рыгу з’явіцца У тумановых шаўках. У бурштыновых каралях Балтыка З крывічанкай мусіць лічыцца. І сучка віцебская З жыватом у жывых сучках Вачыма шукае костку. Пастава рымскай ваўчыцы.

Выкні!

Хмарыцца цёмнааблока. Выкні, мой настрою. Песні маміны далёка — За гарою сырою. Затрымацца не хацелі, Як на рэчцы хвалі, Леты маміны зляцелі — Вырай даганялі. Песні спеты, Зжаты леты — Не вернуцца з прочак. Усе цветы пустацветы, Адзін васілёчак…

Урэшце

Стаміцца ў варажбе, З самім сабой застацца, Прывыкнуць да сябе — Капрызнае мастацтва, Каб чуць, Як час звініць, Як моц бярэ знямога. Ва ўсім вініць Сябе самога.

* * * Адчуваю, сочыць за мною…

Адчуваю, сочыць за мною… Адчуваю, пагляд гарыць… Адчуваю, дыхае за спіною… Аж часам загаварыць Хочацца з Ёю… Ды трымаюся, хоць чакаю… Бо яшчэ не знікаю…

* * * Гэтулькі часу на гэтай зямлі…

Гэтулькі часу на гэтай зямлі Нас і трывае Адзіны, Колькі спатрэбіцца нам, Каб маглі Нашы грахі й правіны Перад матулямі выкупіць, Ды І неўміручасці мала, Каб пакаяння нямыя пуды Шаля спагады ўтрымала. Шчодра нам плоціцца: Злосцю за злосць І за пакуту — пакутай, Покуль ліхвярна душу Ягамосць Возьме даўжніцай разутай. І даганяе матулю душа, Грэх несучы за сабою. Там жа, напэўна, Такая шаша — Што ні слядоў, ні выбояў…

* * * Хай слёзы ці бобам, ці градам…

Хай слёзы ці бобам, ці градам — Каза твае долі някозная. Ужо ты за тым даляглядам, Адкуль азірнуцца позна. І

як ні круціся, нябога, Назад не павернеш нічога. Уперад глядзі, Дзе блізкаю Душа твая ўздрыгвае пліскаю.

* * * Мы сваёю здаволімся пашаю

Мы сваёю здаволімся пашаю, Лепшай так за свой век І не ўбачылі. Дзеці — роспач дарослая нашая, Унукі — спадзяванні дзіцячыя.

* * * Куртаты ўнуччын…

Куртаты ўнуччын І мой цыбаты Без слоў два цені Вядуць дэбаты. Два цені моўчкі Вядуць размовы, Унуччын ранішні, Мой вечаровы. Трава прыціхла Ў хатраспляценні. Лятуць два цені, Як летуценні. Бяжыць Дамініччын За матылькамі, А мой ніцее, А мой знікае.

* * * Душа глядзіць, як цела адмірае…

Душа глядзіць, як цела адмірае, Надзённая, відушчая яна Глядзіць з таго нябачнага акна, Адкуль відаць ёй Хата з краю раю. А ведае, паспеецца яшчэ У хату новую перасяліцца. Цячэ жывіца, Сыплецца ігліца, Пакуль на подруб сосны Час сячэ.

Каляды

Цераз пушчы, цераз гаці, Цераз ляды Абагрэцца куццёю ў хаце Ішлі Каляды. Сена грэлася пад абрусамі. Свечкі грамнічныя не гаслі. Коні загадвалі гаспадару самі Мурагом не абносіць яслі. Не елі й не пілі Старыя дзяды, Пільнавалі, калі Народзіцца зорка Калядная І маладзік малады На адлігу ці на халады Засвеціць каля яе, Каля аднае. І мароз хоць раз у жыцці Запрашалі паспытаць куцці: — Будзь, мароз, пры сіле, Толькі нас не ўшчыкні, Не ўкалупні. І ты, васілёк, не бойся, Нябёсся ў жыце! — Жадалі. І яшчэ прасілі: — А вы, вераб’і, Нашых не малаціце, Ляціце На Дзямідавы калапні! А каля рэчкі Каля Доўжыцы Ад спрэчкі прэчкі Ішлі калядоўшчыкі, Калядавалі, Дзякавалі, Калі давалі. Ішлі З торбамі й мяхамі. Кашалі Здорам ім махалі Часам, Не ўпікалі Калядоўшчыкаў Кавалкам ласым. Запрашаюцца Каляды За сталы Крывічанкамі й крывічамі. З ласкаю І малы й сталы Прывячае Свята наскае, Крывіцкае. А над яслямі карова З ціхімі вачамі Дыхае сабе Цёплымі пыцкамі, А ў каровы зорачка ў ілбе.

Сухары надзеі

Па летах пазнаеш палетак, Па восені посіні подых. Вятры па загонах палеглых, Тугу па струхнелых калодах. Трымаючы боханаў поўні, Не грэбуй, багач, сухарамі. Вясною заўважаны, Помні — Зіма твая не за гарамі. Зіму сустракай праснакамі, Вясну сухарамі надзеі. Каб цёпла з зайцамі завеі Апошнія дні прыскакалі.

* * * Ці ўчула свой закот чало…

Ці ўчула свой закот чало, Ці ўжо сябе стаміла праца, Мяне цікавіць пачало, Якія сны ў магілах сняцца. Перанасельнікі магілаў Па колькі бачаць небасхілаў?

* * * Сам ад сябе з дакукі лямантую…

Сам ад сябе з дакукі лямантую. Я знелюбеў табе, Мая душа. Цябе я абганяў, як бульбу тую, Сахой тугі І клаў на дно каша, Каша, што сплецены З лазы намераў Ісці ў няволю, волю даць табе. Я гэтулькі дарог сабе намераў, А ты цяляткамі з зоркаю ў ілбе Ірвешся з вытаптанай тлумам пашы На іншыя, густыя мурагі, Дзе ўжо цябе чакаюць берагі, Да цёмных водаў Шчокамі прыпаўшы.