Заговоренный меч (на каз.яз.)
Шрифт:
— Бахтияр баадур! — деді білайыр. — Кн нрынан жаратылан асиетті бабам сайыпыран Шыысханды ауыза алмай-а ояйын. Бкіл Дшті ыпшаты билеген Жошыны тсында елді бір блігі ханнан безіп, тп ктеріле кшу деген болушы ма еді.
— Жо, алдияр, — деді скербасы.
— Ал, сол Жошыны атыны тяы тиген жерге мен де тегіс билік жргіздім. Жошы кесі Шыысты арасында жетіп еді ой ол билікке. Дшті ыпшаты дрілдетіп айтадан ел атарына осанда мен тек кшіме, з аылыма ана сйенгем…
— И, алдияр, ияа тек ыран бркіт ана жете алады, — деді ккі скербасы, мндай стте хан иесіні матан сйетінін есіне алып.
— Біра
білайыр ашуа булыып, демігіп, сйлей алмай алды. Бахтияр слтанда да н жо, орданы ішінде шыбынны ызыы естілердей ауыр тынышты орнады. Аыры нсіздікті білайырды зі бзды.
— Ханны мірінен бас тартып, Моолстана ашан арашыларды жазасы андай болма?
— лім… — деді Бахтияр даусын атты шыаруа орыандай кбір етіп.
Сол-а екен. Ордада тран жрт бірауыздан ду ете тсті.
— лім, алдияр.
— лімнен баса кесім болмауа тиіс.
— лім.
Айтарын айтып аланмен, брі де з сздерінен здері орыандай жамырай барып алт тынды.
— кімдеріе разымын, игі жасылар — деді білайыр зорлана жымиып. — Оны орындау здеріе жктеледі. олда бар скер тгел ерте танан алмай осы Орданы тбінен табылсын. Жауды оранын ырып, аланын ла кесті л етіп з дегейіме бас рызбасам, білайыр атым рысын!
анша ашуланса да, дауыс ктермейтін білайырды мншама ерен сйлеуіні себебі ызадан екенін жрт бірден ты. арсыласып ешкім тіл атпады.
Бйрыты беру оай да, оны орындалуы иын. Мны білайыр жасы білетін. сіресе б жолы. Сйтсе де туекел деп ойлаан. Егер арауында алан елді бас ктерер, ару стар ер-азаматтары тбімен опарыла аттанса, лі орналасып болмаан Керей мен Жнібек кшін талан етіп шауып, ел-жртын шулатып, алдына сап малша айдап айту оан ммкін-а крінген.
Бектер мен батырлар, «игі жасылар» Ордадан шыысымен-а райсысы з арауындаы руларына шапан. Елді еледеп отыран уаы, бір кнні ішінде скер жиып алу бден ммкін іс еді. Басаны былай ойанда, хан Ордасыны тірегінде отыран, білайыра бден берілген, сенімді деген сарбазды зі аншама.
Бас скербасы Бахтияр хабаршы, шапыншыларды аттандырып болысымен, осы з арауындаы сарбаздарды жорыа амдауа кіріспек болды.
— ргеніштен айталы жамбастары сарайып аз жатан жосыдар, — деді ол Ордаа ше «жасыларды» тегіннен-тегін жиналмаанын адап, лдебір смдыты ктіп топ-топ боп, дірейісіп тран сарбаздара келген бойда. — ылыштары да ынабында жатып алып, тот басуа айналан шыар. дай тілеулеріді берді. Олжаа да ары боларсыдар.
— У, плі! — деді бір жас сарбаз ыржалатап. ынабынан ылышын суыра тсіп, жткірініп ойды. йткенмен, алан жрт бл сап алаайлап кеткен жо. Сзді артын тосып тр.
— Бл жолы жау — басы шоты алма та, жылмаай жзді шршіт те емес. Алынуы оай жау. Ел болып басын оса алмай жатан лгі Керей мен Жнібекті ашындары. Ал ашан жауа атын ер…
— Ой-дой!
скербасы кп ішінен кк ете тскен дауысты лаы шалып алса да, р доайбат жасаумен болды.
— ашан жауа атын ер, — деді ол сзін айталап, жан-жаына кз тастап. Кне, батыр болса шыып крші дегендей, скеріне тксие арап біраз
— Сайыпыранды олдан келсе! — Бл — мана алаш н шыаран кісі еді. Жасы отыз бес-ырытардаы кк кз сары жігіт Орысбай болатын. — Шаруадан босай алсам жасы ой…
— Менде сылтауратар ешандай шаруа жо, біра… бл сапара инамасаыз… — Бл сзді айтан бетінде ылыш табасы бар, елулер шамасындаы крі жауынгер оыш деген еді. Бар мірін білайыр есігінде ткізген кедей тлегіт…
Сол-а екен, ккіл-скіл кбейіп кетті.
Шаруа жайы иын ой, жорытан ажып айтты…
— Мал бар, бала-шаа бар…
— Уаытты зіні тар боп транын крмеймісіз…
— Тотат, ше шуылда! скербасы аырып жіберді. — Брын соыс крмеп пе едідер? Жоры крмеп пе едідер? Сонда йде шаруам алды, атыным алды деп айсы айтушы еді?! лде ел шетінде шбырып кшіп жрген аз ана тобырдан орамысыдар? Атаа тартпай туан ше су жрек!
— Тасыр, — деді Орысбай иыын омданып, ала шыыырап. — рине, біліп, сезіп отырсыз, шаруа дегеніміз тілге тиек ана. Шынымды айтсам, мен жазысыздан-жазысыз з бауырларыма арсы ылыш ктеріп, адам алдында бір, дай алдында екі кнкар болым келмейді. Онсыз да тгілген ан аз емес. Дреже кем демесе, мен де ата мен анадан туан лмын. Ешкімні де басыбайлы лы емеспін. з еркім зімде. Бл жорыа бара алмаймын.
— инамаыз, мырза.
— Тасыр-ау, ел бетіне алай араймыз…
— Хан мен слтандар жанжалдасты деп екі ортада шаруа неге ырылуы керек…
— зара жауласуды анша ажеті бар…
Жрт дабырласып, дрлігісіп кетті.
— й, оыш, й, Такежан, й, Кйгенбай, — деді скербасы арашы халыты мына райын адаан со, білайырды басыбайлы тлегіттеріні атын арнайы атап. — Хан иемні бауырында скен кшік емеc пе едідер, дмін атамай, дайды мытандары алай?!
Топ ішінен біреуді кекілдеп клген даусы естілді. Біра тлегіттерді кбі не айтарын білмей тосылып алан еді, кп атынан оыш сз алды.
— Дм атайтындай, ешкімні хаысын жеген жан емен, — деді ол скербасыа тура арауа аймыандай, кзімен жер шып. — Біра хан бйырса ай жорыа болмасын барам. йткенмен, тасыр, сйреп осан тазы тлкі алмайды деуші еді, р ара кбейтсін демесеіз, ан тгуге ар-ожданым шыдамас.
— ше ез! Сендер жау тсірмек тгіл, здері олжаа кетерсідер! — деді кйіп кеткен скербасы булыа.
Бдан рі кш крсетуге Бахтияр слтан бара алмады. скер дені кшкен елмен тілектес екенін сезгендіктен не айтарын білмей трып алды.
Кешке арай р тараптан хабаршылар да жете бастады. Елегізіп отыран ел хан жарлыын уанышпен арсы алмапты. Тіпті, кейбір рулар хан ием бізді Жнібекке ермей, з арауында аланымыза неге шкіршілік айтпайды десіпті. Ал енді бірталайы игілікті іс шін хан лімге жмсаса да барар едік, біра б жолысы иянат, з бауырларымызбен соысуа аталарымызды аруаынан орамыз деген крінеді. Жарлыа мойын сынандар аз еді. Осыны нтижесінде білайыр жасаы ханны з ойлаанынан екі-ш есе кем боп шыты. Бл жиналан жртты зіні аншалы сенімді екені кмнды.